Ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανος Κασσελάκης μία από τις ελάχιστες προτάσεις που κατέθεσε ήταν και ο διαχωρισμός Κράτους -Εκκλησίας μια εκκρεμότητα που χρονολογείται από ιδρύσεως ελληνικού κράτους.
Καλού -καλού ζήτησε και τη βοήθεια του θεού γνωρίζοντας οτι το θέμα είναι μεν διαφορετικό αλλά δεν είναι εύκολο.
Το αίτημα κυρίως προβλήθηκε από ΠΑΣΟΚ,ΣΥΡΙΖΑ ,ΚΚΕ αλλά και από τη Ν.Δ του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ωστόσο, πριν αναδειχτεί ως αίτημα ξεχάστηκε με κρότο με την Εκκλησία να κερδίζει κατά κράτος τους υπέρμαχους του διαχωρισμού.
Από την ανακήρυξη του Αυτοκέφαλου της Εκκλησίας της Ελλάδος το 1833, έως τις μέρες μας επί 183 χρόνια η Εκκλησία της Ελλάδος και οι κυρίαρχες τάξεις , το ελληνικό κράτος πορεύτηκαν μαζί, αλληλοϋποστηρίχθηκαν.
Κυρίαρχο στοιχείο αυτής της σχέσης ήταν η υποταγή της Εκκλησίας στο Κράτος, με αντάλλαγμα την αναγνώριση τής προνομιακής της θέσης στην ελληνική κοινωνία, αλλά και την παραχώρηση «κοσμικών εξουσιών» στις ηγετικές της ομάδες.
Πιο συγκεκριμένα τη χώρα μας ισχύει το σύστημα της «νόμω κρατούσης Πολιτείας». Η θρησκεία που ακολουθεί η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων αναγνωρίζεται από το Σύνταγμα ως επικρατούσα.
Οι ρίζες αυτής της εξάρτησης βρίσκονται στο «προπατορικό αμάρτημα» του 1833 και στον τρόπο με τον οποίο υλοποιήθηκε το ώριμο αίτημα της εποχής η ανακήρυξη του Αυτοκέφαλου.
Ήταν ένα αίτημα των αγωνιστών του 1821 και φωτισμένων διανοουμένων, όπως ο Αδαμάντιος Κοραής, που ήταν ένας από τους πιό σκληρούς επικριτές της πολιτείας του πατριαρχικού θρόνου έναντι των υποδούλων Ελλήνων. Όμως, αντί για μία Εκκλησία κυβερνωμένη από «Σύνοδον ιερέων, εκλεγομένων ελευθέρως από ιερείς και κοσμικούς, καθώς έπραττεν η αρχαία Εκκλησία.», όπως ζητούσε ο Κοραής, συγκροτήθηκε μια Εκκλησία της οποίας αρχηγός ως προς τα διοικητικά ήταν ο ρωμαιοκαθολικός το θρήσκευμα βασιλιάς Όθων που διόριζε το ανώτατο όργανό της την πενταμελή Σύνοδο.
Με το διάταγμα της «Ανεξαρτησίας» η Εκκλησία της Ελλάδος απεξαρτήθηκε από το Πατριαρχείο όμως μπήκε σε μια σχέση εξάρτησης ,και υποτέλειας στις εκάστοτε κυβερνήσεις της χώρας.
Τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης το ΠΑΣΟΚ και τα κόμματα της Αριστεράς ΚΚΕ, ΚΚΕεσωτ. και ΕΔΑ έθεσαν το ζήτημα του χωρισμού της Εκκλησίας από το Κράτος.
Οι θέσεις αυτές εκφράστηκαν και στη Βουλή κατά τη συζήτηση του άρθρου 3 του Συντάγματος του 1975, με τον Ανδρέα Παπανδρέου να δηλώνει: «Πιστεύουμε στον πλήρη διαχωρισμό Εκκλησίας και Πολιτείας. Αυτό είναι και το συμφέρον και της Εκκλησίας και της Πολιτείας. Πρέπει η Εκκλησία να πάψει να είναι παράρτημα του Κράτους, χωρίς βέβαια να γίνει κράτος εν κράτει». Υπέρ του χωρισμού ετάχθη «επί της αρχής» και ο τότε υπουργός Παιδείας της κυβέρνησης Καραμανλή, Κωνσταντίνος Ζέππος. Ωστόσο στην πορεία των συζητήσεων οι θέσεις της κυβέρνησης διαφοροποιήθηκαν και έτσι το καθεστώς των σχέσεων Εκκλησίας Πολιτείας παρέμεινε αναλλοίωτο. Ο K. Ζέππος επικαλέστηκε στις 23.4.1975 την παράδοση για να μην προχωρήσει εκείνη την ώρα ο χωρισμός.
Από τότε και κάθε φορά που υπήρχαν προβλήματα στις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας το ζήτημα επαναφερόταν. Είναι χαρακτηριστικά τα όσα είπε το 1978 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στον Μητροπολίτη Μυτιλήνης με το χαρακτηριστικό του ύφος: «΄Ηρθε ο καιρός να χωρίσουμε τα τσανάκια μας». Μόνο που αυτό που έλεγε ο τότε πρωθυπουργός δεν το υλοποίησε. Απεδείχθη μια κουβέντα του αέρα.
Στις αρχές του 1982, η ιδέα του χωρισμού Εκκλησίας και Πολιτείας δέχθηκε ένα σοβαρό πλήγμα με την υποχώρηση της τότε κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και του Ανδρέα Παπανδρέου στο ζήτημα του πολιτικού γάμου. Παρά τις διαβεβαιώσεις τού τότε υπουργού Δικαιοσύνης Στ. Αλεξανδρή ότι «η Πολιτεία δεν διαπραγματεύεται τη νομοθετική εξουσία», μετά τις πιέσεις της Εκκλησίας καθιερώθηκε η «ισοδυναμία» του πολιτικού με τον θρησκευτικό γάμο, όχι όμως και η υποχρεωτικότητα του πολιτικού, όπως συμβαίνει στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Το ζήτημα του χωρισμού επανήλθε με αφορμή την κρίση στις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας για το θέμα της εκκλησιαστικής περιουσίας τη διετία 1987-1988. Ωστόσο και τότε το ΠΑΣΟΚ δεν τόλμησε τη μετωπική αντιπαράθεση με την Εκκλησία. Βεβαίως για λόγους καθαρά εκλογικούς.
Χαρακτηριστικά είναι τα όσα ειπώθηκαν στις 18 Φεβρουαρίου 1988, στο Καστρί, όπου ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ μίλησαν γενικά για έναν ενδεχόμενο χωρισμό «κοινή συναινέσει». Είναι η εποχή που ο Παπανδρέου με απαίτηση της Εκκλησίας απομάκρυνε από τη θέση του υπουργού Παιδείας τον Αντώνη Τρίτση και έβαλε στη θέση του το γιό του Γιώργο Παπανδρέου.
«Πρόθεση εμού και του πρωθυπουργού είναι να βρούμε τις αρμοδιότητές μας, η Εκκλησία το χώρο στον οποίο θα κινείται ελεύθερα και η Πολιτεία το χώρο και τα σημεία, τα οποία, τέλος πάντων, δεν μπορούν να αποφευχθούν, της επαφής Εκκλησίας και Πολιτείας», είπε ο αρχιεπίσκοπος. «Ναι, νομίζω ότι είναι και σύμφωνο με τη βασική γραμμή του Κινήματος και της κυβέρνησης. Αυτή η αυτοτέλεια, ο διαχωρισμός Πολιτείας και Εκκλησίας, ο οποίος δημιουργεί καλύτερες και όχι χειρότερες σχέσεις» συγκατάνευσε ο τότε πρωθυπουργός.
«Προχωρούμε δηλαδή για χωρισμό, κύριε πρωθυπουργέ;» επέμειναν οι δημοσιογράφοι, για να πάρουν την απάντηση: «Οχι, δεν έχω να κάνω τώρα καμία περαιτέρω δήλωση, γιατί είναι τελείως αδύνατον, εφόσον μελετάται το θέμα από κάθε πλευρά από τη Μεικτή Επιτροπή. Δεν θέλω να προκαταλάβω τα συμπεράσματά τους».
Οι θέσεις των κομμάτων δεν άλλαξαν και με την αναθεώρηση του Συντάγματος που πρότεινε η κυβέρνηση του ΠαΣοΚ και αποφάσισε η Βουλή τον Μάρτιο του 1995. H αναθεώρηση αυτή δεν προχώρησε μετά την απόφαση του K. Σημίτη να οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές στις 22.9.1996. Ωστόσο κατά τη διάρκεια των συζητήσεων οι πολιτικές δυνάμεις παρουσίασαν τις θέσεις τους:
Η στάση του ΣΥΡΙΖΑ στο ζήτημα του χωρισμού Κράτους και Εκκλησίας θυμίζει τις θέσεις του στο ζήτημα της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων . Στην περίπτωση της κρίσης περάσαμε από το σκίζουμε τα μνημόνια και τα καταργούμε με ένα νόμο και ένα άρθρο στην πλήρη υποταγή και στην παράδοση της χώρας στους δανειστές . Έτσι και στο θέμα του χωρισμού Κράτους και Εκκλησίας πέρασε από την θέση του πλήρους διαχωρισμού στις γενικόλογες τοποθετήσεις «εξορθολογισμό των σχέσεων» και τους «διακριτούς ρόλους», θέσεις παρόμοιες μ’ αυτές που έχει διατυπώσει ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Το 2009 ο Αλέξης Τσίπρας σε απάντηση επιστολής που πήρε από τους φοιτητές της Θεολογικής σχολής Θεσσαλονίκης ανέφερε χαρακτηριστικά για τη διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών, τον εκκλησιασμό των μαθητών και την υποχρεωτική προσευχή στα σχολεία: «Θεωρούμε απαράδεκτο σε χώρους εκπαίδευσης παιδιών και νέων να υπάρχει με την παρούσα μορφή του και μάλιστα υπό υποχρεωτική μορφή το μάθημα των Θρησκευτικών. Όπως επίσης ανεπίτρεπτο θεωρούμε τον εκκλησιασμό και την υποχρεωτική πρωινή προσευχή στα σχολεία».
Όταν έγινε κυβέρνηση μπήκε υπό την προστασία του Ιερώνυμου.Σε συνεννόηση μαζί του προσπάθησε μιας μορφής διαχωρισμού με αιχμή την περιουσία. Οι μητροπολίτες αντέδρασαν και όλα έμειναν στο μηδέν. Ο Κασσελάκης δεν τα γνωρίζει όλα αυτά. Είναι άνθρωπος της Εκκλησίας (συνδέεται κατά κάποιο τρόπο πνευματικά με τη μονή του Οσίου Δαβίδ στην Εύβοια) και κατανοεί οτι η βοήθεια του θεού είναι απαραίτητη σε μια αντιπαράθεση με την Εκκλησία.