Η ανακάλυψη μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου στην Κύπρο, στο Ισραήλ και στην Αίγυπτο, αλλά και η πιθανότητα να εντοπιστούν κοιτάσματα και στην Ελλάδα και στον Λίβανο, μπορούν να φέρουν όχι μόνο οικονομική ευημερία στις συγκεκριμένες χώρες, αλλά και να ενισχύσουν την περιφερειακή ασφάλεια μέσω της συνεργασίας, τονίζει στην «Κ» ο τέως αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν.
Υπογραμμίζει ότι βρισκόμαστε «σε απόσταση αναπνοής» από τη λύση του Κυπριακού, για την οποία εργάστηκε και ο ίδιος προσωπικά, σημειώνοντας ότι η επανένωση της νήσου θα μπορούσε να μεγιστοποιήσει και τα οικονομικά οφέλη από τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων της Κύπρου.
Ο κ. Μπάιντεν μιλάει για τις προσπάθειες του ιδίου και του προέδρου Ομπάμα για την αποτροπή της οικονομικής κατάρρευσης της Ελλάδας, αλλά και τους κινδύνους που εγκυμονούσαν για εξάπλωση της κρίσης στην υπόλοιπη Ευρώπη και τον κόσμο και περιγράφει τις παρεμβάσεις της Ουάσιγκτον προς τους πιστωτές για το χρέος, αλλά και στην Αθήνα για την υλοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων.
Τέλος, εμμέσως πλην σαφώς, επικρίνει την κυβέρνηση Τραμπ για τις αμφιλεγόμενες κινήσεις της στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, τονίζοντας ότι ορισμένοι θεωρούν την ασφάλεια και την ευημερία στην Ευρώπη δεδομένες, αμφισβητώντας την αξία των συμμαχιών αλλά και της βασισμένης στον σεβασμό των κανόνων διεθνούς τάξης, που οι ΗΠΑ, η Ελλάδα και άλλες χώρες οικοδόμησαν με επίπονες προσπάθειες μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Κύπρος - Αιγαίο - Τουρκία
– Διαδραματίσατε ηγετικό ρόλο στην προσπάθεια για επίλυση του κυπριακού ζητήματος. Σας ανησυχούν η ένταση που παρατηρείται μεταξύ της Κύπρου και της Τουρκίας και η κλιμάκωση των περιστατικών στο Αιγαίο; Θεωρείτε πως θα έπρεπε οι ΗΠΑ να διαδραματίσουν ρόλο διαμεσολαβητή;
– Εχουμε σήμερα μια μοναδική ευκαιρία να επιλύσουμε τη διαμάχη στην Κύπρο ώστε να μπορούν οι μελλοντικές γενιές των Κυπρίων να ζήσουν με ειρήνη, αρμονία και ευημερία. Οι δύο πλευρές βρίσκονται κοντά στη λύση. Ομως, θα επιτύχουν να περάσουν τη γραμμή του τερματισμού μόνο αν δοθεί στους ηγέτες Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων το πολιτικό περιθώριο ώστε να ολοκληρώσουν τους όρους για την επανένωση του νησιού ως διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία.
Εμπλέκομαι σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής από τότε που πρωτοεξελέγη στη Γερουσία των ΗΠΑ πριν από 45 χρόνια. Αυτό το διάστημα έχω συμμετάσχει ή έχω παρατηρήσει πολλές διαπραγματεύσεις για την επίλυση δύσκολων, πολύχρονων συγκρούσεων, από τη Β. Ιρλανδία μέχρι τη Μέση Ανατολή. Είναι εξαιρετικά σπάνιο να συνεργάζομαι με ηγέτες που επιθυμούν ειλικρινά και οι δυο τους να φτάσουν σε λύση, έχουν καλή προσωπική σχέση και μοιράζονται κοινό όραμα για το μέλλον. Αυτές οι ευκαιρίες δεν είναι μόνο σπάνιες, αλλά και συνήθως βραχύβιες. Υπάρχουν πάντοτε ομάδες –και στις δύο πλευρές μιας πολυετούς διαμάχης– που είναι αντίθετες με τη λύση.
Γι’ αυτό δεν πρέπει ποτέ να λησμονούμε το γεγονός πως η επανένωση του νησιού θα έχει τεράστια οφέλη για όλους τους Κυπρίους. Η επίλυση του προβλήματος όχι μόνο θα απελευθερώσει οικονομικούς πόρους από τη διεθνή κοινότητα και τον ιδιωτικό τομέα, αλλά θα μπορούσε να μεγιστοποιήσει και τα οικονομικά οφέλη από τα υποθαλάσσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων της Κύπρου.
Οι ΗΠΑ έχουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, διευκολύνοντας την επίτευξη συμβιβασμού, όχι, όμως, ως μεσολαβητής. Ο ΟΗΕ εργάζεται εξαιρετικά, υποστηρίζοντας τις συζητήσεις μεταξύ των δύο ηγετών. Οι ΗΠΑ θα έπρεπε να συνεχίσουν να υποστηρίζουν τον ΟΗΕ και να ενθαρρύνουν τις δύο πλευρές να προχωρήσουν. Μπορούμε επίσης να βοηθήσουμε στην επίτευξη συμφωνιών ιδιωτικού-δημοσίου τομέα που θα υποστηρίξουν μελλοντικά την ευημερία στην Κύπρο. Οπότε ας επικεντρωθούμε στο γεγονός πως η λύση βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής και στην προοπτική που προσφέρει η επόμενη γενιά των Κυπρίων να ευημερήσει συνεργαζόμενη και όχι αντιμαχόμενη η μία την άλλη.
Ελλάδα και κρίση
– Η κυβέρνηση Ομπάμα και εσείς προσωπικά συμβάλατε ώστε να διασφαλίσετε πως θα παραμείνει η Ελλάδα μέλος της Ευρωζώνης. Θα μπορούσατε να μας περιγράψετε τις προσπάθειες που καταβάλατε και τις δυσκολίες που αντιμετωπίσατε; Υπήρξε κάποια στιγμή που ανησυχήσατε εξαιρετικά για το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ και αποσταθεροποίησης της χώρας; Θεωρείτε πως έχει περάσει η απειλή του Grexit;
– Ο πρόεδρος Ομπάμα και εγώ είχαμε εμπλακεί με όλες τις πλευρές στην ελληνική οικονομική κρίση, διότι επιθυμούσαμε να αποτρέψουμε την οικονομική κατάρρευση της Ελλάδας. Η έξοδος από το ευρώ θα είχε πολύ σοβαρές και μακροχρόνιες συνέπειες για την Ελλάδα και την Ευρώπη και θα μπορούσε, δυνητικά, να πυροδοτήσει ευρύτερη κρίση εμπιστοσύνης στην παγκόσμια οικονομία. Ανησυχούσαμε πως στις διαπραγματεύσεις υψηλού ρίσκου μεταξύ της Ελλάδας και των πιστωτών της η αποτυχία να καταλήξουν σε μια λογική συμφωνία θα είχε, στο τέλος, πολύ υψηλό τίμημα για όλες τις πλευρές. Εξαιτίας της επιθυμίας κάθε πλευράς να διασφαλίσει τους καλύτερους δυνατούς όρους, αυτό το χειρότερο σενάριο αποτελούσε πραγματική πιθανότητα.
Ενώ η τελική απόφαση εξαρτιόταν από τους ηγέτες της Ελλάδας, του ΔΝΤ και των χωρών της Ευρωζώνης, νομίζω πως συμβάλαμε ώστε η συζήτηση να οδηγηθεί σε πιο πραγματιστική κατεύθυνση χάρη στην αξιοπιστία που απολαμβάναμε στην Αθήνα, στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο. Επιχειρηματολογήσαμε λέγοντας στις χώρες-πιστωτές πως η Ελλάδα έχει επιβαρυνθεί με μη βιώσιμο χρέος και πως οι μεταρρυθμίσεις δεν θα πετύχαιναν τόσα πολλά εξαιτίας αυτού του βάρους. Ταυτόχρονα, ενθαρρύναμε την ελληνική ηγεσία να σκεφτεί ότι θα μπορούσε να δείξει στους πιστωτές της πως διέθετε αξιόπιστο οδικό χάρτη για συστημική οικονομική μεταρρύθμιση, κάτι που ήταν αναγκαίο. Ενώ επιτεύχθηκε συμφωνία και ενώ έχει περάσει το απόγειο της κρίσης, δεν έχουμε ακόμη ξεπεράσει τελείως τις δυσκολίες. Θεωρώ πως οι ΗΠΑ έχουν διαδραματίσει ρόλο υποστηρίζοντας τις διάφορες πλευρές, καθώς συνεχίζουν τις συζητήσεις για το οικονομικό μέλλον της Ελλάδας.
Το ενεργειακό
– Πρέπει κανείς να έχει σοβαρές προσδοκίες από τις ενεργειακές πηγές στην Ανατολική Μεσόγειο; Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος ώστε να εξερευνηθούν αυτές οι πηγές και ν’ ακολουθήσει η εκμετάλλευσή τους;
– Η ανακάλυψη φυσικού αερίου στην Κύπρο, στο Ισραήλ και στην Αίγυπτο –και η πιθανότατα ανακάλυψης στην Ελλάδα και στον Λίβανο– αποτελεί συναρπαστική εξέλιξη που θα μπορούσε όχι μόνο να φέρει οικονομική ευημερία, αλλά και να ενισχύσει την περιφερειακή ασφάλεια μέσω της συνεργασίας και της ενοποίησης.
Μέσω της εμπλοκής μου στις διπλωματικές προσπάθειες που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή, είδα ιδίοις όμμασι τη διαφορά που έχει ήδη πετύχει η «ενεργειακή διπλωματία», ενώ υπάρχει η δυνατότητα και για πολύ περισσότερα. Είδαμε την ενίσχυση της στρατηγικής σχέσης μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, Αιγύπτου και Ιορδανίας. Σε συνδυασμό με τον Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου, η Ανατολική Μεσόγειος μπορεί, και πιστεύω πως θα το πετύχει, να καταστεί σημαντικό μέρος της λύσης, μέσω της διαφοροποίησης των πηγών, της ευρωπαϊκής κρίσης ενεργειακής ασφάλειας.
Αυτή η δυνατότητα θα μπορούσε να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο αν επιτευχθεί λύση στο Κυπριακό, διότι θα προέκυπταν οδοί μεταφοράς μέσω της Τουρκίας. Επομένως, οι χώρες της περιοχής πρέπει να επικεντρωθούν στην ενίσχυση των διπλωματικών δεσμών και να διασφαλίσουν πως θα υπάρχει ελκυστικό οικονομικό και νομικό περιβάλλον ώστε να προσελκύσουν διεθνείς ενεργειακές εταιρείες. Η επιτυχία του πιο πρόσφατου γύρου προσφορών στην Κύπρο αποτελεί ισχυρή ένδειξη μεγάλου ενδιαφέροντος και προοπτικής που βλέπει ο ιδιωτικός τομέας στην περιοχή.
Εξωτερική πολιτική ΗΠΑ
– Επικρατεί μεγάλη σύγχυση μετά τον Ιανουάριο για τους στόχους της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Ανησυχείτε πως αυτή η εντύπωση θα διαβρώσει τον ηγετικό ρόλο των ΗΠΑ ανά τον κόσμο; Μπορεί να αντιστραφεί;
– Οταν μιλούν οι Αμερικανοί πρόεδροι για εξωτερική πολιτική, ολόκληρος ο κόσμος προσέχει κάθε τους λέξη. Ξένοι ηγέτες, διπλωμάτες και αναλυτές προσπαθούν να αντιληφθούν το νόημα πίσω από κάθε λέξη, κάθε τουίτ και κάθε χειρονομία. Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό η σημερινή κυβέρνηση, όπως και κάθε άλλη πριν από αυτήν, να διατυπώνει με σαφήνεια και συνεχώς τους στόχους και τα συμφέροντά της.
Καταλαβαίνω γιατί υπάρχει κάποια σύγχυση. Τη μία ημέρα ακούμε πως το ΝΑΤΟ είναι παρωχημένο και μόλις μερικές εβδομάδες αργότερα ακούμε πως τελικά δεν είναι παρωχημένο. Για έναν σύμμαχο του ΝΑΤΟ όπως η Ελλάδα, αυτά τα αντικρουόμενα μηνύματα προκαλούν προβληματισμό και αποπροσανατολίζουν. Το ΝΑΤΟ αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της ασφάλειας και της σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο εδώ και δεκαετίες και –κατά τη γνώμη μου– το ΝΑΤΟ θα συνεχίσει να διαδραματίζει αυτό τον ρόλο για πολλές δεκαετίες ακόμη. Η Ελλάδα ήταν πιστός σύμμαχος των ΗΠΑ και έχει συνεισφέρει πάρα πολλά στη Συμμαχία, όχι απλώς εκπληρώνοντας τις δεσμεύσεις για τις αμυντικές δαπάνες, αλλά και στέλνοντας στρατεύματα σε ειρηνευτικές αποστολές.
Ατυχώς, υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν την ασφάλεια και την ευημερία στην Ευρώπη δεδομένες –αμφισβητώντας την αξία των συμμαχιών μας και της βασιζόμενης στον σεβασμό των κανόνων διεθνούς τάξης που οι ΗΠΑ, η Ελλάδα και άλλες χώρες κατέβαλαν επίπονη προσπάθεια ώστε να οικοδομήσουν στο διάστημα πολλών δεκαετιών μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μη λησμονείτε πως οι ΗΠΑ και η Ελλάδα ήταν σύμμαχοι σε κάθε μεγάλη σύγκρουση του 20ού και του 21ού αιώνα – από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι τον πόλεμο κατά του ισλαμικού κράτους. Η συμμαχία μας δεν πρέπει ποτέ να απορρίπτεται ή να αγνοείται ως παρωχημένη.
Παρά τα αντικρουόμενα μηνύματα που έρχονται από τον Λευκό Οίκο, η επικρατούσα γνώμη στο αμερικανικό Κογκρέσο, και στα δύο κόμματα, είναι πως πρέπει να επενδύσουμε στις συμμαχίες μας και να προάγουμε τους διεθνείς κανόνες. Βασιζόμενοι σε αυτή τη γενική παραδοχή είμαι πεπεισμένος πως οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν σημαντικό ηγετικό ρόλο στο μέλλον. Οι κυβερνήσεις έρχονται και παρέρχονται, όμως το θεμελιώδες συμφέρον των ΗΠΑ για Ευρώπη ακέραιη, ελεύθερη και ειρηνική είναι διαρκές και θα αντέξει την πολιτική αναταραχή που βιώνουμε σήμερα στην Ουάσιγκτον.