Η κοινωνία των πολιτών στην Τυνησία μπορεί να καταγγέλλει την «αυταρχική παρέκκλιση» του προέδρου Καΐς Σαγιέντ, όμως οι πολίτες που την Κυριακή προσέρχονται μάλλον απρόθυμα στις κάλπες των προεδρικών εκλογών δείχνουν να ενδιαφέρονται περισσότερο για τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
Ως εκ τούτου, ο απερχόμενος πρόεδρος δεν αναμένεται να αντιμετωπίσει ιδιαίτερες δυσκολίες στην ανανέωση της θητείας του.
Τα εκλογικά τμήματα άνοιξαν στις 08:00 τοπική ώρα (10:00 Ελλάδας/Κύπρου) και θα παραμείνουν ανοικτά για δέκα ώρες, προκειμένου οι 9,7 εκατομμύρια εγγεγραμμένοι να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα. Σύμφωνα με την εκλογική αρχή ISIE, τα προκαταρκτικά αποτελέσματα θα ανακοινωθούν «το αργότερο» την Τετάρτη.
Στο λίκνο των εξεγέρσεων της Αραβικής Άνοιξης μόλις δυο αντίπαλοι του 66χρονου Σαγιέντ - τους οποίους αναλυτές χαρακτηρίζουν «δεύτερης τάξης» - είδαν τις υποψηφιότητές τους να εγκρίνονται, αν και συνολικά υποβλήθηκαν 17, αφού οι υπόλοιπες 15 απορρίφθηκαν για υποτιθέμενες παρατυπίες.
Ο πρώτος είναι ο 59χρονος Ζουχάιρ Μαγζάουι, πρώην βουλευτής παναραβικής αριστερής παράταξης, και ο δεύτερος ο 47χρονος φιλελεύθερος βιομήχανος Αγιάσι Ζαμέλ, ο οποίος βρέθηκε στη φυλακή αφού εγκρίθηκε η υποψηφιότητά του στις αρχές Σεπτεμβρίου.
Μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα ο πρώην βουλευτής, υποστηριζόμενες από δυνάμεις της τυνησιακής αριστεράς και προσωπικότητες της άλλοτε κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, καταδικάστηκε να εκτίσει 14 χρόνια και δυο μήνες κάθειρξης εξαιτίας υποψιών για πλαστές υπογραφές πολιτών που τον υποστήριξαν, σε τρεις χωριστές διαδικασίες. Η ομάδα του κάλεσε τους ψηφοφόρους να πάνε «μαζικά» στις κάλπες και κάλεσε την ISIE να μη χειραγωγήσει «την ψήφο των Τυνήσιων».
Φορέας σχεδίου της τυνησιακής αριστεράς σε γενικές γραμμές παρόμοιου με αυτό του Σαγιέντ, τον οποίο άλλωστε υποστήριζε μέχρι πρόσφατα, ο Μαγζάουι κατήγγειλε πριν από τις εκλογές τον «μηδενικό» απολογισμό του απερχόμενου προέδρου και ζήτησε οι πολίτες να κινητοποιηθούν.
Ο πρόεδρος έχει «κλειδώσει τη διαδικασία» κι αναμένεται να κερδίσει με άνεση, σύμφωνα με τον ειδικό του International Crisis Group Μάικλ Αγιάρι.
Η ίδια η διαδικασία ανάδειξης των υποψηφίων αμφισβητήθηκε λόγω του μεγάλου αριθμού υπογραφών υπέρ τους που απαιτείται, των φυλακίσεων γνωστών δυνητικών υποψηφίων και την απόρριψη από την ISIE των υποψηφιοτήτων των πιο ισχυρών αντιπάλων του αρχηγού του κράτους.
Ο Σαγιέντ, που εξελέγη το 2019 ως ένας αδιάφθορος συνταγματολόγος με σχεδόν 73% των ψήφων και συμμετοχή 58%, ήταν ακόμη δημοφιλής το καλοκαίρι του 2021, όταν άρχισε τη διαδικασία συγκέντρωσης όλων των εξουσιών στα χέρια του, υποσχόμενος τάξη έπειτα από χρόνια παραλυτικής πολιτικής αστάθειας.
Τρία χρόνια αργότερα, πολλοί Τυνήσιοι του προσάπτουν πως αφιέρωσε την ενέργειά του πάνω απ’ όλα στο ξεκαθάρισμα των λογαριασμών του με τους αντιπάλους του, ιδιαίτερα το ισλαμοσυντηρητικό κόμμα Ενάχντα, κυρίαρχο στην πολιτική σκηνή τη δεκαετία που ακολούθησε την ανατροπή του δικτάτορα Μπεν Αλί το 2011.
Η «αυταρχική παρέκκλιση» του προέδρου καταγγέλλεται από το 2021, ιδίως από πλευράς τυνησιακών και διεθνών ΜΚΟ και από πλευράς της αντιπολίτευσης, μορφές της οποίας όπως ο ηγέτης του Ενάχντα Ρασίντ Γανούσι και η δικηγόρος Αμπίρ Μούσι, νοσταλγός της εποχής Μπεν Αλί, βρίσκονται στη φυλακή.
Όλες αυτές οι μορφές επέκριναν την κατεδάφιση μηχανισμών ελέγχου της εξουσίας που δημιουργήθηκαν μετά το 2011 και την κατάπνιξη κάθε αντίθετης φωνής, ιδίως της κοινωνίας των πολιτών, με τις συλλήψεις συνδικαλιστών, ακτιβιστών, δικηγόρων και δημοσιογράφων.
Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, πάνω από 170 άνθρωποι είναι στις φυλακές το τρέχον διάστημα «για πολιτικούς λόγους ή επειδή άσκησαν θεμελιώδη δικαιώματά τους». Σχεδόν 800 άνθρωποι διαδήλωσαν την Παρασκευή στην Τύνιδα για να καταγγείλουν την καταπάτηση των «ελευθεριών» και να καλέσουν σε αποχή από μια ψευδεπίγραφη εκλογική διαδικασία.
«Η αποχή αναγγέλλεται μεγάλη», καθώς οι «πολίτες δεν παθιάζονται» για τις εκλογές αυτές, ακριβώς όπως είχε συμβεί στα τέλη του 2022 και στις αρχές του 2023, όταν το ποσοστό συμμετοχής στις βουλευτικές εκλογές δεν έφθασε παρά το 11%, σύμφωνα με τον Αγιάρι.
Διατρανώνοντας πως θέλει να «σώσει την Τυνησία από τους προδότες», που κατ' αυτόν κατευθύνονται από ξένες δυνάμεις, ο πρόεδρος Σαγιέντ διατηρεί «όχι ευκαταφρόνητη υποστήριξη στις λαϊκές τάξεις», σύμφωνα με τον Αγιάρι, αλλά «επικρίνεται για την ανικανότητά του να βγάλει τη χώρα από τη βαθιά κρίση», που μεταφράζεται στην ελεύθερη πτώση της αγοραστικής δυνατότητας.
Την Πέμπτη, ο Σαγιέντ κάλεσε κι αυτός τους πολίτες να «ψηφίσουν μαζικά», καθώς, έπειτα από «μακρύ πόλεμο εναντίον των δυνάμεων συνωμοτών» που είχαν «παρεισφρήσει σε πολλές δημόσιες υπηρεσίες κι εμπόδισαν εκατοντάδες έργα», θα αρχίσει η «μετάβαση» προς «την οικοδόμηση μιας νέας Τυνησίας».