Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, προχώρησε στην επιβολή νέων δασμών ύψους 10% σε όλα τα κινεζικά προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ, εκπληρώνοντας μία από τις βασικές του προεκλογικές δεσμεύσεις.
Η κίνηση αυτή αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου εμπορικών μέτρων που στοχεύουν επίσης το Μεξικό και τον Καναδά, σηματοδοτώντας μια νέα φάση έντασης στις διεθνείς εμπορικές σχέσεις.
Το βασικό ερώτημα τώρα είναι πώς θα απαντήσει το Πεκίνο. Όπως αναλύει το CNN, σε αντίθεση με το Μεξικό και τον Καναδά, που αντέδρασαν άμεσα ανακοινώνοντας αντίποινα, η Κίνα τηρεί προς το παρόν μια πιο προσεκτική στάση. Το υπουργείο Εμπορίου της χώρας καταδίκασε την απόφαση της Ουάσινγκτον, κάνοντας λόγο για παραβίαση των κανόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) και προαναγγέλλοντας «αντίμετρα», χωρίς ωστόσο να διευκρινίσει τη μορφή τους. Παράλληλα, η Κίνα ανακοίνωσε ότι θα προσφύγει επίσημα στον ΠΟΕ, υπογραμμίζοντας ότι η απόφαση των ΗΠΑ αποτελεί μονομερή ενέργεια που παραβιάζει τους διεθνείς εμπορικούς κανόνες.
Η στρατηγική αναμονής του Πεκίνου
Η επιφυλακτική αντίδραση της Κίνας αποδίδεται σε έναν συνδυασμό παραγόντων. Ο πρώτος είναι το πολιτικό πλαίσιο στο οποίο λαμβάνει χώρα αυτή η εξέλιξη. Η δεύτερη θητεία του Τραμπ ξεκίνησε με απροσδόκητα θερμές σχέσεις με το Πεκίνο. Ο Κινέζος ηγέτης, Σι Τζινπίνγκ, και ο Αμερικανός πρόεδρος είχαν τηλεφωνική επικοινωνία λίγες ημέρες πριν από την ορκωμοσία του τελευταίου, με τον Τραμπ να κάνει λόγο για μια «πολύ καλή συζήτηση». Επιπλέον, η Κίνα έστειλε στην τελετή ορκωμοσίας τον υψηλότερου επιπέδου αξιωματούχο που έχει παρευρεθεί ποτέ σε αντίστοιχη περίσταση.
Παράλληλα, η κινεζική ηγεσία φαίνεται να εκτιμά ότι ο Τραμπ δεν επιθυμεί την κλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων σε αυτό το στάδιο. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει επανειλημμένα δηλώσει την πρόθεσή του να συνεργαστεί με το Πεκίνο για την αντιμετώπιση του πολέμου στην Ουκρανία, ενώ σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Fox News άφησε να εννοηθεί ότι οι δύο χώρες μπορούν να καταλήξουν σε μια εμπορική συμφωνία.
Ένας ακόμη παράγοντας που εξηγεί τη στάση της Κίνας είναι η φύση των νέων δασμών. Το 10% που επέβαλε ο Τραμπ είναι σημαντικά χαμηλότερο από το 60% που είχε υποσχεθεί προεκλογικά. Επιπλέον, η Ουάσινγκτον δεν αιτιολόγησε τους δασμούς στη βάση του εμπορικού ελλείμματος – όπως συνέβη το 2018 – αλλά τους συνέδεσε με τον ρόλο κινεζικών εταιρειών στη διακίνηση φαιντανύλης, ενός συνθετικού οπιοειδούς που ευθύνεται για την κρίση ναρκωτικών στις ΗΠΑ.
Ο κίνδυνος πλήρους εμπορικού πολέμου
Η στάση της Κίνας ωστόσο ενδέχεται να αλλάξει το επόμενο διάστημα, ιδίως αν οι ΗΠΑ προχωρήσουν σε νέα κλιμάκωση. Ο Τραμπ έχει αναθέσει στην κυβέρνησή του να διεξαγάγει εκτενή έρευνα για τις σινοαμερικανικές εμπορικές σχέσεις, με τα αποτελέσματα να αναμένονται την 1η Απριλίου. Εάν το πόρισμα υποδεικνύει περαιτέρω «παρατυπίες» από το Πεκίνο, η Ουάσινγκτον μπορεί να επιβάλει πρόσθετους περιορισμούς στο κινεζικό εμπόριο.
Αναλυτές στην Κίνα θεωρούν πιθανό ο Τραμπ να χρησιμοποιεί τους νέους δασμούς ως διαπραγματευτικό χαρτί, προσπαθώντας να αποσπάσει παραχωρήσεις από το Πεκίνο πριν προχωρήσει σε πιο σκληρά μέτρα. Ένα σενάριο που δεν αποκλείεται είναι να ζητήσει από την Κίνα περισσότερα μέτρα ελέγχου στη διακίνηση φαιντανύλης ως αντάλλαγμα για μια μείωση των δασμών.
Οι επιλογές του Πεκίνου
Εάν η Κίνα αποφασίσει να προχωρήσει σε αντίμετρα, έχει αρκετές επιλογές στη διάθεσή της. Στο παρελθόν, είχε επιβάλει δασμούς σε αμερικανικά αγροτικά προϊόντα και βιομηχανικά αγαθά, προκαλώντας σοβαρές επιπτώσεις σε κρίσιμους τομείς της αμερικανικής οικονομίας. Επιπλέον, η Κίνα έχει ενισχύσει το ρυθμιστικό της πλαίσιο, επιβάλλοντας ελέγχους στις εξαγωγές σπάνιων γαιών – κρίσιμων υλικών για την κατασκευή ηλεκτρονικών συσκευών και στρατιωτικού εξοπλισμού.
Παράλληλα, το Πεκίνο έχει ήδη περιορίσει την εξάρτησή του από τις ΗΠΑ. Το κινεζικό ΑΕΠ βασίζεται μόλις κατά 3% στις εξαγωγές προς την αμερικανική αγορά, ενώ η Κίνα έχει επεκτείνει το εμπορικό της δίκτυο προς άλλες χώρες, μειώνοντας την έκθεσή της στην Ουάσινγκτον.
Το μέλλον των σχέσεων ΗΠΑ – Κίνας
Αν και το Πεκίνο κρατά χαμηλούς τόνους προς το παρόν, το ερώτημα είναι για πόσο ακόμα θα συνεχίσει αυτή την πολιτική. Οι ΗΠΑ έχουν δείξει ότι δεν θα διστάσουν να κλιμακώσουν τις πιέσεις, εάν θεωρήσουν ότι η Κίνα δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις τους.
Η Κίνα από την πλευρά της φαίνεται να επενδύει στη διπλωματία και να προβάλλει τον εαυτό της ως υπεύθυνο παίκτη στη διεθνή σκηνή, σε αντίθεση με τις μονομερείς κινήσεις της Ουάσινγκτον. Ωστόσο, εάν ο εμπορικός πόλεμος κλιμακωθεί, το Πεκίνο δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει το σύνολο των διαθέσιμων εργαλείων του για να προστατεύσει την οικονομία του.
Με το πόρισμα της αμερικανικής έρευνας να αναμένεται τον Απρίλιο, οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι για τις σινοαμερικανικές σχέσεις. Αν η Ουάσινγκτον συνεχίσει να αυξάνει την πίεση, η Κίνα ενδέχεται να εγκαταλείψει τη στρατηγική της αναμονής και να απαντήσει με πλήρη εμπορικά αντίποινα, ανοίγοντας έναν νέο γύρο αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη.