Ο Τούρκος υπουργός Αμυνας, Χουλουσί Ακάρ εμφανίζεται συχνά πυκνά στις τηλεοπτικές οθόνες να επιθεωρεί τα στρατεύματα στα σύνορα με το Ιράν, τις τελευταίες εβδομάδες: Τείχη, παρατηρητήρια και ηλεκτρονικά συστήματα παρακολούθησης, εμφανίζονται παντού στη μεθόριο. Η Τουρκία κινητοποιείται εντατικούς ρυθμούς, υπό τον φόβο εμφάνισης ενός κύματος προσφύγων από το Αφγανιστάν. Οσοι Αφγανοί πρόσφυγες καταφέρνουν ακόμη να διασχίσουν τα ορεινά σύνορα, επανοπροωθούνται -ακόμη και διά της βίας- στο Ιράν. Ο Τούρκος δημοσιογράφος, Ρουσέν Τουκβά που μίλησε με Αφγανούς στο Βαν της Ανατολικής Τουρκίας, πριν λίγες ημέρες, περιγράφει τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες: «Αν οι Τούρκοι συνοριοφύλακες μας πιάσουν, μας χτυπούν με ξύλα και μας στέλνουν πίσω στο Ιράν».
Εκατοντάδες χιλιάδες Αφγανοί ζουν πάντως ήδη, στην Τουρκία και σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία. «Η Τουρκία έχει ήδη ξεπεράσει τις δυνατότητές της και δεν μπορεί να δεχτεί άλλους ανθρώπους», λέει στον Spiegel ο Ιμπραήμ Καλίν, ο πιο στενός σύμβουλος του προέδρου Ερντογάν, Καλίν. «Είναι αλήθεια ότι η έκταση της προσφυγικής κίνησης από το Αφγανιστάν δεν είναι συγκρίσιμη με αυτήν από τη Συρία, αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει εάν η οικονομία στο Αφγανιστάν καταρρεύσει εντελώς», λέει ο Καλίν.
Με την υπογραφή της σχετικής συμφωνίας με την Ευρωπαϊκή Ενωση τον Μάρτιο του 2016, η Τουρκία έχει δεχτεί εκατομμύρια πρόσφυγες, αλλά τώρα η κυβέρνηση Ερντογάν- υπό την πίεση και των τεράστιων προβλημάτων στην οικονομία - αλλάζει ριζικά την προσφυγική της πολιτική , κάτι που «θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις και στην ΕΕ», αναφέρει η Γερμανική Ραδιοφωνία (DLF).
Αντι-προσφυγικό κόμμα
Η οικονομική ανέχεια των Τούρκων πολιτών έχει ενισχύσει μάλιστα τα ρατσιστικά και αντι-προσφυγικά ένστικτα στον πληθυσμό. Το καλοκαίρι, εξαγριωμένοι κάτοικοι της Αγκυρας, λεηλάτησαν και πυρπόλησαν καταστήματα Σύρων προσφύγων στην εργατογειτονιά Αλτινντάγκ. «Δεν πρόκειται για μεμονωμένο περιστατικό», λέει ο αναλυτής Μπεκίρ Αγκιρντίρ, επικεφαλής του ινστιτούτου ερευνών Konda. «Το ινστιτούτο μας ερευνά την κατάσταση των Σύρων προσφύγων στην Τουρκία από τον Ιανουάριο του 2016 και βλέπουμε ότι η αρχική αποδοχή από τον τοπικό πληθυσμό ,μετατράπηκε σταδιακά σε απόρριψη. Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνές μας, το ποσοστό απόρριψης των προσφύγων κυμαίνεται σήμερα στην Τουρκική κοινωνία από 70-80%», προσθέτει.
Αποτέλεσμα; Το προσφυγικό ζήτημα έχει γίνει η αχίλλειος πτέρνα της κυβέρνησης Ερντογάν. Δύο εβδομάδες μετά τις ταραχές στο Αλτιντάγκ ιδρύθηκε μάλιστα ένα ακροδεξιό κόμμα στην Άγκυρα που έχει μόνο στόχο την απέλαση όλων των προσφύγων.
Αλλά και ο ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης (CHP), Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, εμφανίστηκε σε βίντεο να καταγγέλλει «την πλημμύρα των προσφύγων», ενώ ο δήμαρχος στην πόλη Μπόλου, που ανήκει στο κόμμα του, ανακοίνωσε την εξής πολιτική για τους ξένους: «Αυξάνουμε 10 φορές τα δημοτικά τέλη για τους αλλοδαπούς δημότες, ειδικά τις τιμές του νερού και τα τέλη απορριμμάτων. Οι ξένοι δεν μπορούν πλέον να χρησιμοποιούν το νερό στην ίδια τιμή με τους Τούρκους πολίτες - θα πληρώσουν δέκα φορές περισσότερα στο μέλλον. Γιατί το κάνουμε αυτό; Γιατί θέλουμε να φύγουν! Αυτοί οι επισκέπτες έχουν μείνει πάρα πολύ στη χώρα», ανακοίνωσε ο δήμαρχος.
Εργαλείο εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν
Ο Ρουσέν Τσακίρ, δημοσιογράφος στον ανεξάρτητο ραδιοτηλεοπτικό φορέα Medyascope, τονίζει ότι την βασική ευθύνη έχει η κυβέρνηση Εντογάν. «Στην αρχή πίστευε ότι το πρόβλημα της Συρίας θα λυθεί γρήγορα, ότι το καθεστώς Άσαντ θα ανατραπεί γρήγορα – και οι πρόσφυγες θα επέστρεφαν σύντομα στη Συρία. Ο Ασαντ παραμένει ακόμη στην εξουσία όμως και η τουρκική κυβέρνηση δεν είχε προετοιμάσει τον πληθυσμό για αυτό…Ουδείς περίμενε ότι οι άνθρωποι αυτοί θα μείνουν για πάντα στην Τουρκία», προσθέτει. «Ένας Τούρκος που έχει χάσει τη δουλειά του, που δεν μπορεί πλέον να βρει δουλειά ούτε με το μισό του κατώτατου μισθού και χωρίς κοινωνική ασφάλιση, θεωρεί φυσικά τους Σύρους ως ανταγωνιστές», λέει ο Μπεκίρ Αγκιρντίρ.
Τα τελευταία έξι χρόνια, πάνω από μισό εκατομμύριο παιδιά από τη Συρία έχουν γεννηθεί στην Τουρκία, αλλά η κυβέρνηση Ερντογάν δεν είχε ποτέ μια πολιτική ενσωμάτωσης των Σύρων στη χώρα. Είδε από την αρχή τους πρόσφυγες ως εργαλείο άσκησης εξωτερικής πολιτικής και πίεσης προς την Ευρωπαική Ενωση για την εξασφάλιση ανταλλαγμάτων. Η ΕΕ χορήγησε αι χορηγεί βέβαια ,πολλά δισεκατομμύρια ευρώ σε βοήθεια στην Τουρκία ,προκειμένου να κλείσει τους δρόμους διαφυγής προς την Ελλάδα κυρίως, αλλά δεν μπορεί και να ανεχτεί τους εκβιασμούς του Ερντογάν.
Ο Τούρκος Πρόεδρος προσπάθησε να εκβιάσει ωμά ,άλλωστε, την ΕΕ - όταν έστειλε χιλιάδες πρόσφυγες στα ελληνικά σύνορα στον Εβρο, τον περασμένο Μάρτιο. Η προσπάθεια απέτυχε καθώς η Ελλάδα έκλεισε τα σύνορα, αλλά ουδείς είναι βέβαιος ότι ο Ερντογάν δεν θα προσπαθήσει να το επαναλάβει, αν πιεστεί εσωτερικά. Όταν μάλιστα, η αξιωματική αντιπολίτευση στην Τουρκία αξιώνει να μην επικαιροποιηθεί η συμφωνία με την ΕΕ: «Οι πρόσφυγες ανήκουν στην πραγματικότητα στους Ευρωπαίους. Εάν η ΕΕ δεν είχε αγοράσει την κυβέρνησή μας με τα χρήματά τους, αυτοί οι πρόσφυγες θα ήταν όλοι σήμερα στις ευρωπαϊκές πόλεις», ισχυρίστηκε ο Κιλιτσντάρογλου.
Το αντι-προσφυγικό κλίμα που επικρατεί στην Γείτονα αναμένεται να αυξηθεί και ενόψει της επικείμενης συνόδου κορυφής της ΕΕ στις 21 και 22 Οκτωβρίου, όπου θα συζητηθεί η επικαιροποίηση της προσφυγικής συμφωνίας. Και η Αθήνα πρέπει να προετοιμαστεί…