Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συναντώνται στην πόλη Σιμπίου της Ρουμανίας σε μια άτυπη σύνοδο κορυφής που θα είναι αφιερωμένη στην περίοδο μετά το Brexit, σε μια προσπάθεια να επικεντρωθούν σε βασικά ζητήματα για το μέλλον της ΕΕ καθώς πλησιάζουν οι ευρωεκλογές.
«Το μέλλον της προχωρά πολύ μετά το Brexit», έχει δηλώσει πρόσφατα ο απερχόμενος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν- Κλοντ Γιούνκερ. Η δουλειά για τις προτεραιότητες της ΕΕ δεν θα πρέπει να ανασχεθεί από την αποχώρηση της Βρετανίας, έχει προσθέσει.
Ακολουθεί μια σύνοψη των βασικών προκλήσεων που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τα επόμενα πέντε χρόνια οι Ευρωπαίοι ηγέτες.
Βιομηχανία και ανταγωνισμός
Η Κίνα στηρίζει την οικονομία της με δισεκατομμύρια σε επιχορηγήσεις και επικεντρώνει τις προσπάθειές της να δημιουργήσει τα επόμενα χρόνια εταιρείες παγκόσμιες πρωταθλήτριες. Η Ευρώπη ακόμη προσπαθεί να καταλήξει σε μια απάντηση.
Οι προσεγγίσεις που εξετάζονται ποικίλουν από την τροποποίηση των κανόνων της ΕΕ που διέπουν τις συγχωνεύσεις εταιρειών ώστε να καταστεί πιο εύκολο για τις μεγάλες εταιρείες να ενώνουν τις δυνάμεις τους, ως την ενίσχυση των κρατικών επιχορηγήσεων για τη βιομηχανία. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειες, η ψηφιακή ανάπτυξη είναι άλλα κεντρικά θέματα.
Στο μεταξύ η σχέση της ΕΕ με τις ΗΠΑ του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ είναι τεταμένη εξαιτίας της αντιπαράθεσής τους για τους δασμούς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει να ολοκληρώσει τις εμπορικές διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ ως το τέλος Οκτωβρίου, όμως η επίτευξη συμφωνίας ενδέχεται να πάρει περισσότερο χρόνο.
Άσυλο / μετανάστευση
Όταν εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες έφτασαν στην Ευρώπη το 2015 πολλές χώρες μέλη της ΕΕ δεν μπόρεσαν να αντεπεξέλθουν στην πίεση. Οι χώρες της Μεσογείου, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, δυσκολεύτηκαν να αντιμετωπίσουν τις χιλιάδες αφίξεις μεταναστών στο έδαφός τους. Έκτοτε πολλά έχουν αλλάξει στην ΕΕ, κυρίως σε ό,τι αφορά την ασφάλεια των συνόρων.
Μια σημαντική μεταρρύθμιση των κανόνων για την παροχή ασύλου εξακολουθεί να εκκρεμεί και οι χώρες μέλη της ΕΕ δεν έχουν καταλήξει σε συμφωνία για τη μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο σε όλο το μπλοκ. Χώρες όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία αρνήθηκαν να δεσμευθούν να υποδεχθούν μετανάστες.
Εν μέρει εξαιτίας αυτού του αδιεξόδου πλοία που έχουν διασώσει μετανάστες στη Μεσόγειο παραμένουν επί ημέρες ή και εβδομάδες στα ανοικτά των ακτών της Ιταλίας, αναμένοντας ένα λιμάνι να τους δεχθεί.
Αυτή ίσως είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που θα αντιμετωπίσει η ΕΕ τα επόμενα χρόνια.
Κλιματική αλλαγή
Η ΕΕ, τουλάχιστον βάσει των διακηρύξεων της Κομισιόν, πρέπει να γίνει κλιματικά ουδέτερη ως το 2050. Αυτό σημαίνει ότι η οικονομία και οι τομείς της ενέργειας και των μεταφορών θα πρέπει να τροποποιηθούν έτσι ώστε να μην παράγονται πλέον αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Ωστόσο η μακροπρόθεσμη στρατηγική της ΕΕ για το κλίμα δεν είναι ακόμη ξεκάθαρη. Οι χώρες μέλη σκοπεύουν να συμφωνήσουν σε κοινή προσέγγιση για τις επόμενες δεκαετίες ως το 2020.
Ευρώ / νομισματική ένωση
Δεκαεννέα χώρες της ΕΕ ήδη χρησιμοποιούν το ευρώ και άλλες πρόκειται να ενταχθούν στη νομισματική ένωση, βάσει των ευρωπαϊκών συνθηκών. Όμως αυτό δεν αναμένεται να γίνει στο άμεσο μέλλον.
Τα επόμενα πέντε χρόνια η Βουλγαρία και η Κροατία ίσως υιοθετήσουν το ευρώ, όμως πρώτα θα πρέπει να κάνουν κάποιες αλλαγές, ώστε η ένταξή τους στη νομισματική ένωση να μην αποδυναμώσει το ενιαίο νόμισμα.
Εξάλλου μένουν να γίνουν πολλές μεταρρυθμίσεις στην ευρωζώνη. Δέκα χρόνια μετά την πιο πρόσφατη οικονομική κρίση, η νομισματική ένωση δεν θεωρείται αρκετά ισχυρή ώστε να αντεπεξέρχεται στις κρίσεις. Τα επόμενα χρόνια η ευρωζώνη αναμένεται να εργαστεί πάνω στη δημιουργία κοινού προϋπολογισμού και στην ενίσχυση του μηχανισμού διάσωσης, μεταξύ άλλων.
Λήψη αποφάσεων
Οι χώρες μέλη της ΕΕ αντιμετωπίζουν συχνά προβλήματα με την αρχή της ομοφωνίας, η οποία τις εμποδίζει να καταλήγουν σε κοινές αποφάσεις σε ευαίσθητα θέματα εξωτερικής πολιτικής.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει την υιοθέτηση του συστήματος της πλειοψηφίας σε κάποια θέματα, όμως για να γίνει αυτό θα πρέπει να αλλάξουν οι συνθήκες της ΕΕ, κάτι για το οποίο απαιτείται ομοφωνία.
Η λήψη αποφάσεων αναμένεται να καταστεί ακόμη πιο δύσκολη όταν ενταχθούν νέες χώρες στην ΕΕ. Αυτή τη στιγμή είναι 28, μετά την αποχώρηση της Βρετανίας θα γίνουν 27.
Οι χώρες των δυτικών Βαλκανίων, η Βοσνία και η Βόρεια Μακεδονία, έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να ενταχθούν κάποια στιγμή στο μπλοκ. Γεωγραφικά βρίσκονται στη μέση της Ευρώπης, όμως πολιτικά και οικονομικά απέχουν πολύ από κάποιες χώρες μέλη της ΕΕ.
Η Επιτροπή έχει αναφέρει το ενδεχόμενο ένταξής τους στην ΕΕ το 2025, αν πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις, όμως στο μεταξύ θα διεξαχθούν νέες ευρωεκλογές το 2024.