Ιράν: Ποιες είναι και πόσο εύκολα μπορεί το Ισραήλ να πλήξει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του

Υπάρχουν αρκετές αναφορές ότι το Ισραήλ πρόκειται να πλήξει τις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις ως απάντηση στον τελευταίο μαζικό πυραυλικό βομβαρδισμό ισραηλινών πόλεων από την Τεχεράνη.

Ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, βέβαια, σε νέες του δηλώσεις, τόνισε ότι δεν υποστηρίζει ένα τέτοιο ενδεχόμενο χτύπημα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Τεχεράνης. «Η απάντηση είναι όχι», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Μπάιντεν στους δημοσιογράφους όταν ρωτήθηκε αν υποστηρίζει μια τέτοια προοπτική.

«Και οι επτά από εμάς (σ.σ. οι ηγέτες της G7) συμφωνούμε ότι οι Ισραηλινοί έχουν το δικαίωμα να αντιδράσουν, αλλά θα πρέπει να αντιδράσουν αναλόγως», είπε ο αμερικανός πρόεδρος, αναφερόμενος στους άλλους ηγέτες της Ομάδας των Επτά.

Ένα μείζον ερώτημα βέβαια είναι το πού βρίσκονται οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν; Όπως επισημαίνουν τα διεθνή μέσα, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν εκτείνεται σε πολλές τοποθεσίες. Ενώ η απειλή των ισραηλινών αεροπορικών επιδρομών ελλοχεύει εδώ και δεκαετίες, μόνο ορισμένες από τις τοποθεσίες έχουν κατασκευαστεί υπόγεια.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο πυρηνικός παρατηρητής του ΟΗΕ πιστεύουν ότι το Ιράν είχε ένα συντονισμένο, μυστικό πρόγραμμα πυρηνικών όπλων, το οποίο σταμάτησε το 2003. Η Ισλαμική Δημοκρατία αρνείται ότι είχε ποτέ ένα ή ότι σχεδιάζει να αποκτήσει.

Το Ιράν συμφώνησε σε περιορισμούς στις πυρηνικές του δραστηριότητες με αντάλλαγμα την απαλλαγή από τις διεθνείς κυρώσεις στο πλαίσιο μιας συμφωνίας του 2015 με τις παγκόσμιες δυνάμεις. Το σύμφωνο αυτό κατέρρευσε μετά την αποχώρηση του τότε προέδρου Ντόναλντ Τραμπ το 2018 και το Ιράν άρχισε να εγκαταλείπει τους περιορισμούς το επόμενο έτος.

Το Ιράν επεκτείνει έκτοτε το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου, μειώνοντας τον λεγόμενο «χρόνο διάσπασης» που θα χρειαζόταν για να παράγει αρκετό ουράνιο οπλικού βαθμού για μια πυρηνική βόμβα σε μερικές εβδομάδες από τουλάχιστον ένα έτος που ήταν βάσει της συμφωνίας του 2015.

Σύμφωνα με αναφορές, το Ιράν εμπλουτίζει τώρα ουράνιο σε ποσοστό έως και 60% σχάσιμης καθαρότητας, δηλαδή κοντά στο 90% του οπλικού βαθμού, σε δύο εγκαταστάσεις, και θεωρητικά διαθέτει αρκετό υλικό εμπλουτισμένο σε αυτό το επίπεδο για σχεδόν τέσσερις βόμβες, σύμφωνα με ένα μέτρο της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), του παρατηρητή του ΟΗΕ.

 Σε αυτές τις περιοχές έχει χτίσει τις πυρηνικές του εγκαταστάσεις 

Natanz

Ένα από τα κύρια συγκροτήματα εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν βρίσκεται σε μια πεδιάδα δίπλα σε βουνά έξω από την ιερή πόλη του Κομ, νότια της Τεχεράνης.

Το Νατάνζ στεγάζει εγκαταστάσεις που περιλαμβάνουν δύο εργοστάσια εμπλουτισμού: το τεράστιο, υπόγειο εργοστάσιο εμπλουτισμού καυσίμων (FEP) και το υπέργειο πιλοτικό εργοστάσιο εμπλουτισμού καυσίμων (PFEP).

Όπως σημειώνει το Reuters, μια ομάδα απέναντι στο καθεστώς της Τεχεράνης που βρισκόταν σε εξορία το 2002 ότι το Ιράν κατασκεύαζε κρυφά την εγκατάσταση, με τις αντεγκλήσεις μεταξύ Δύσης και Ιράν να εκκινούν τότε.

Το FEP κατασκευάστηκε για εμπλουτισμό σε εμπορική κλίμακα, ικανό να φιλοξενήσει 50.000 φυγοκεντρικές μηχανές. Περίπου 14.000 φυγόκεντροι είναι εγκατεστημένοι εκεί σήμερα, εκ των οποίων περίπου 11.000 βρίσκονται σε λειτουργία, διυλίζοντας ουράνιο σε καθαρότητα έως και 5%.

Διπλωμάτες με γνώση της Νατάνζ περιγράφουν ότι το FEP βρίσκεται περίπου τρεις ορόφους κάτω από το έδαφος. Εδώ και καιρό υπάρχει συζήτηση σχετικά με το πόση ζημιά θα μπορούσαν να του προκαλέσουν οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές.

Οι φυγοκεντρωτές στο FEP έχουν υποστεί ζημιές και με άλλα μέσα, συμπεριλαμβανομένης μιας έκρηξης και διακοπής ρεύματος τον Απρίλιο του 2021, που το Ιράν χαρακτήρισε επίθεση του Ισραήλ.

Το υπέργειο PFEP στεγάζει μόνο μερικές εκατοντάδες φυγόκεντρους, αλλά το Ιράν εμπλουτίζει εκεί σε καθαρότητα έως και 60%.

Fordo

Στην απέναντι πλευρά του Qom, το Fordo είναι ένας χώρος εμπλουτισμού σκαμμένος σε ένα βουνό και ως εκ τούτου πιθανότατα καλύτερα προστατευμένος από πιθανό βομβαρδισμό από ό,τι το FEP.

Η συμφωνία του 2015 με τις μεγάλες δυνάμεις δεν επέτρεπε στο Ιράν να εμπλουτίσει καθόλου στο Fordo. Τώρα διαθέτει περισσότερες από 1.000 φυγόκεντρες που λειτουργούν εκεί, ένα μέρος από αυτές είναι προηγμένες μηχανές IR-6 που εμπλουτίζουν έως και 60%.

Επιπλέον, το Ιράν διπλασίασε πρόσφατα τον αριθμό των φυγοκεντρικών μηχανών που έχουν εγκατασταθεί στο Fordo, με όλες τις νέες να είναι μηχανές IR-6.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία και η Γαλλία ανακοίνωσαν το 2009 ότι το Ιράν κατασκεύαζε κρυφά το Fordo επί χρόνια και δεν είχε ενημερώσει τον ΙΑΕΑ. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε τότε: «Το Ιράν είναι ένα από τα μεγαλύτερα κράτη-μέλη του Ιράν: «Το μέγεθος και η διαμόρφωση αυτής της εγκατάστασης δεν συνάδουν με ένα ειρηνικό πρόγραμμα».

Ισφαχάν

Το Ιράν διαθέτει ένα μεγάλο κέντρο πυρηνικής τεχνολογίας στα περίχωρα του Ισφαχάν, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης του.

Περιλαμβάνει το εργοστάσιο κατασκευής πλακών καυσίμου (FPFP) και την εγκατάσταση μετατροπής ουρανίου (UCF) που μπορεί να επεξεργαστεί το ουράνιο σε εξαφθοριούχο ουράνιο το οποίο τροφοδοτείται στις φυγοκεντρικές μηχανές.

Στο Ισφαχάν υπάρχει εξοπλισμός για την παραγωγή μετάλλου ουρανίου, μια διαδικασία που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη ως προς τη διάδοση, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή του πυρήνα μιας πυρηνικής βόμβας.

Ο ΙΑΕΑ έχει δηλώσει ότι υπάρχουν μηχανήματα για την κατασκευή εξαρτημάτων φυγοκεντρικών μηχανών στο Ισφαχάν, περιγράφοντάς το το 2022 ως «νέα τοποθεσία».

Khondab

Το Ιράν διαθέτει έναν ερευνητικό αντιδραστήρα βαρέως ύδατος που κατασκευάστηκε εν μέρει και αρχικά ονομαζόταν Arak και τώρα Khondab. Οι αντιδραστήρες βαρέως ύδατος ενέχουν κίνδυνο διάδοσης των πυρηνικών όπλων επειδή μπορούν εύκολα να παράγουν πλουτώνιο το οποίο, όπως και το εμπλουτισμένο ουράνιο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή του πυρήνα μιας ατομικής βόμβας.

Σύμφωνα με τη συμφωνία του 2015, η κατασκευή σταμάτησε, ο πυρήνας του αντιδραστήρα αφαιρέθηκε και γεμίστηκε με σκυρόδεμα για να καταστεί άχρηστος. Ο αντιδραστήρας έπρεπε να επανασχεδιαστεί «ώστε να ελαχιστοποιηθεί η παραγωγή πλουτωνίου και να μην παράγει πλουτώνιο οπλικού βαθμού κατά την κανονική λειτουργία». Το Ιράν ενημέρωσε τον ΙΑΕΑ ότι σχεδιάζει να θέσει σε λειτουργία τον αντιδραστήρα το 2026.

Ερευνητικό κέντρο Τεχεράνης

Οι εγκαταστάσεις πυρηνικής έρευνας του Ιράν στην Τεχεράνη περιλαμβάνουν έναν ερευνητικό αντιδραστήρα.

Bushehr

Ο μοναδικός εν λειτουργία πυρηνικός σταθμός του Ιράν, στις ακτές του Κόλπου, χρησιμοποιεί ρωσικό καύσιμο το οποίο η Ρωσία παίρνει στη συνέχεια πίσω όταν δαπανηθεί, μειώνοντας τον κίνδυνο διάδοσης.

Πηγές: Reuters, Sky News