Η Τουρκία έχει πρόβλημα με τα μαχητικά της αεροσκάφη καθώς οι ΗΠΑ ως αντίποινα για την απόφαση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να αγοράσει το ρωσικής κατασκευής σύστημα αεράμυνας S-400 της απαγόρευσε να παραλάβει τα περισσότερα από 100 μαχητικά 5ης γενιάς F35, που είχε παραγγείλει και τα οποία προορίζονταν να αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά της πολεμικής της αεροπορία.
Η Άγκυρα ελπίζει ότι κάποια στιγμή θα καταφέρει να καλύψει το κενό στην αεροπορία της κατασκευάζοντας το δικό της μαχητικό. Όμως, με το τουρκικό αεροσκάφος να μην είναι έτοιμο, προς το παρόν εξαρτάται από έναν γηράσκοντα στόλο F16.
Αυτό εξηγεί το πρόσφατο αίτημα που υπέβαλε η Άγκυρα στην Ουάσιγκτον για την αγορά 40 καινούργιων F16, καθώς για την αναβάθμιση περίπου 80 ακόμα μαχητικών της.
Η Τουρκία, στην οποία οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στην αμυντική της βιομηχανία τον Δεκέμβριο του 2020 λόγω της αγοράς των S-400, υποστηρίζει ότι μια τέτοια συμφωνία θα ήταν επωφελής και για τις δύο πλευρές,. Θα βοηθούσε την Τουρκία να ανανεώσει την αεροπορία της σε μια εποχή που η Ελλάδα, η γειτονική και μακροχρόνια αντίπαλός της, αγοράζει γαλλικά αεροσκάφη Rafale και αμερικανικά F35. Ενώ το πρόβλημα με τους S-400, που θεωρούνται από τις ΗΠΑ ως απειλή για την ασφάλεια των F35, δεν ισχύει για τα παλαιότερα F16.
Μια τέτοια συμφωνία θα ήταν προσοδοφόρα για την αμυντική βιομηχανία των ΗΠΑ, αλλά παράλληλα θα βοηθούσε στην εξομάλυνση των σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και τους δυτικούς συμμάχους, οι οποίοι δεν θέλουν να δουν τον Ερντογάν να έρχεται πιο κοντά με τον Πούτιν.
«Υπάρχει μια ευκαιρία εδώ», λέει ο Άλπερ Τσοσκούν, πρώην Τούρκος διπλωμάτης που τώρα εργάζεται στο Ίδρυμα Κάρνεγκι για τη Διεθνή Ειρήνη στην Ουάσιγκτον. «η συμφωνία θα εγγυάται ότι η τουρκική αμυντική βιομηχανία, ή τουλάχιστον ένα σημαντικό μέρος της, θα συνεχίσει να είναι ενταγμένη σε αυτή την διατλαντική σχέση. Είναι μια διέξοδος από το δίλημμα που αντιμετωπίζουμε και θα φέρει αλυσιδωτές αντιδράσεις και σε πολλούς άλλους τομείς».
Αλλά δεν είναι σαφές εάν οι ΗΠΑ θα το δεχθούν. Το Κογκρέσο, το οποίο μπορεί να εμποδίσει την πώληση, είναι εχθρικό απέναντι στον Ερντογάν για μια μακρά λίστα λόγων, συμπεριλαμβανομένων των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον των κουρδικών δυνάμεων στη Συρία που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ.
Ακόμα κι αν η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν είναι πρόθυμη να υποστηρίξει τον Ερντογάν-όπως πιστεύει η Άγκυρα-η αποφασιστικότητα του Τούρκου ηγέτη να αγοράσει και δεύτερο σύστημα αεράμυνας S-400, σίγουρα δεν θα βοηθήσει. «Κανείς, στο μέλλον, δεν μπορεί να παρεμβαίνει στα αμυντικά συστήματα που σκοπεύουμε να αποκτήσουμε, από οποιαδήποτε χώρα και σε οποιοδήποτε επίπεδο» είπε στο τηλεοπτικό δίκτυο CBS News λίγες μέρες πριν υποβάλει το αίτημα για την αγορά των νέων F16.
Το ζήτημα των S-400 είναι το «κύριο εμπόδιο» για να περάσει η συμφωνία για τα μαχητικά αεροσκάφη από το Κογκρέσο, λέει ο Άαρον Στέιν, διευθυντής του προγράμματος της Μέσης Ανατολής στο Ινστιτούτο Έρευνας Εξωτερικής Πολιτικής με έδρα τη Φιλαδέλφεια. «Όχι επειδή υπάρχει θέμα απειλής, αλλά λόγω εκνευρισμού». Το «θυμωμένο» Κογκρέσο θα θέλει πιθανώς παραχωρήσεις από τον Ερντογάν σχετικά με τους ρωσικούς πυραύλους, που ήδη βρίσκονται στην Τουρκία, και δέσμευση να μην αγοράσει και δεύτερη παρτίδα πυραύλων. Αλλά ο Τούρκος πρόεδρος, ο οποίος κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι δεν του προσέφεραν μια αμερικανική εναλλακτική λύση, είναι απίθανο να υποχωρήσει.
Η κατάσταση δημιουργεί ένα πρόβλημα για τη διοίκηση του Μπάιντεν. Εάν πιέσει για να δοθεί το πράσινο φως στην πώληση των F16 χωρίς όρους, τότε αυτό θα θεωρηθεί από τους επικριτές της Τουρκίας ως ένας αδικαιολόγητος κατευνασμός. Εάν όμως η πώληση απορριφθεί, η Άγκυρα θα βρει μια πολύ καλή δικαιολογία για να στραφεί προς την Ρωσία.
Μια βαθύτερη τουρκική αμυντική συνεργασία με τη Μόσχα δεν θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της Άγκυρας. Αφού όχι μόνο θα ήταν πιθανό να προκαλέσει περαιτέρω κυρώσεις από τις ΗΠΑ, αλλά θα ήταν επίσης επιζήμια για την αναπτυσσομένη εγχώρια αμυντική βιομηχανία που υποστηρίζεται σφόδρα από τον ίδιο τον Ερντογάν.
Ωστόσο, αυτό που προκαλεί ανησυχία είναι ότι μπορεί να αισθανθεί (σ.σ. ο Ερντογάν) ότι δεν έχει άλλη επιλογή. Το 2019 κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης του σε μια ρωσική αεροπορική έκθεση όπου έτρωγε παγωτό με τον Πούτιν και ενημερωνόταν για τα ρωσικά αμυντικά συστήματα, ο Ερντογάν μεταξύ σοβαρού και αστείου ρώτησε τον Ρώσο ομόλογό του, αν μπορεί να αγοράσει ενός από τα μαχητικά Su-57. Ορισμένοι δυτικοί αξιωματούχοι ανησυχούν τώρα ότι το αστείο αυτό μπορεί να γίνει πραγματικότητα.
«Εάν οι Αμερικανοί δεν εγκρίνουν αυτήν τη συμφωνία, τότε τι θα κάνει η Τουρκία; Θα αγοράσει ρωσικά ή κινέζικα. Πρέπει να καλύψει αυτό το κενό», τόνισε στους Financial Times ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης, που ελπίζει ότι θα εγκριθεί η πώληση των των νέων F-16 στην Τουρκία.
Πηγή: Financial Times