«Η κατάσταση του μεγάλου συνασπισμού είναι ιδιαίτερα δυσχερής. Κανείς δεν μπορεί να πει με απόλυτη βεβαιότητα πόσο σταθερή θα παραμείνει η κυβέρνηση. Εάν διαλυθεί θα οδηγηθούμε σε νέες εκλογές», έλεγε σε προεκλογική της ομιλία στην Φρανκφούρτη η Γενική Γραμματέας της Χριστιανοδημοκρατικής Ενωσης (CDU) Ανεγκρέτ Κράμπ-Κάρενμπάουερ, εν όψει των αυριανών εκλογών στο κρατίδιο της Εσσης. Κινδυνολογούσε σκοπίμως, για να επηρεάσει του ψηφοφόρους του κόμματός της να μην το εγκαταλείψουν.
Και δεν είχε άδικο. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του (δεύτερου γερμανικού δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού δικτύου) ZDF αναμένεται νέα εκλογική καθίζηση των συντηρητικών μετά την Βαυαρία, αφού οι Χριστιανοδημοκράτες θα πέσουν από το 38,3% του 2013 στο 28%. Εξ ίσου δραματικές αναμένονται και οι απώλειες των Σοσιαλδημοκρατών (SPD). Θα λάβουν μόλις 20%, ενώ το 2013 έλαβαν 30,7%. Οπερ σημαίνει ότι ενδεχομένως θα τεθεί επί τάπητος το θέμα της αποχώρησής τους από τον μεγάλο συνασπισμό του Βερολίνου. Και βέβαια θέμα καγκελαρίου Μέρκελ, το αργότερο στο συνέδριο του κόμματός της στις αρχές Δεκεμβρίου, όπου φιλοδοξεί να επανεκλεγεί πρόεδρος του κόμματος. Αντίθετα, οι Πράσινοι εμφανίζονται στην Εσση ενισχυμένοι, αφού από 11,1% το 2013 αναμένεται να λάβουν 20%. Ανοδική είναι όμως η πορεία των Φιλελευθέρων (FDP) 8% (από 5%) και της Αριστεράς επίσης 8% (από 5,2%). Η ακροδεξιά «Εναλλακτική για την Γερμανία» (AfD) θα αλώσει -σύμφωνα πάντοτε με τις προγνώσεις- και το τελευταίο κρατίδιο της Γερμανίας και θα εισέλθει «πανηγυρικά» στο τοπικό κοινοβούλιο του Βίσμπαντεν (πρωτεύουσα της Εσσης) με ποσοστό 12%...
Κατά τους αναλυτές η άνοδος των Πρασίνων στην Εσση οφείλεται στην σαφή τους θέση στο προσφυγικό (ήταν εξ αρχής υπέρ της εισόδου και παραμονής τους στην Γερμανία) και την ξεκάθαρη απόσταση που πήραν από το ακροδεξιό κόμμα AfD. Παρέμειναν επίσης ενωμένοι χωρίς οι διαφωνούντες να μπλοκάρουν την συγκυβέρνηση με τους Χριστιανοδημοκράτες, η κομματική ηγεσία τους ενέπνευσε αισιοδοξία, ήταν συναινετικοί, απέφυγαν τις εσωκομματικές διαμάχες -σε αντίθεση με τους κυβερνητικούς εταίρους στο Βερολίνο- και επικεντρώθηκαν σε διατύπωση εποικοδομητικών προτάσεων αντί να λένε απλώς «Οχι». Στην Εσση, όπου σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις οι πολίτες δηλώνουν ικανοποιημένοι από την τοπική κυβέρνηση, συμβαίνει το οξύμωρο οι μεν Πράσινοι να εισπράττουν τα κέρδη από την τοπική πολιτική, αλλά τη φθορά του μεγάλου συνασπισμού στο Βερολίνο να την εισπράττουν οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU)... Η συμμετοχή τους στον -ασυνήθιστο- συνασπισμό με τους Χριστιανοδημοκράτες του πρωθυπουργού Φόλκερ Μπουφιέ όχι απλώς δεν τους έβλαψε αλλά τους ενίσχυσε, με αποτέλεσμα να φλερτάρουν ακόμα και την δεύτερη θέση, εκτοπίζοντας έτσι από αυτήν τους Σοσιαλδημοκράτες στο άλλοτε προπύργιο τους, αφού φαίνεται πως πολλοί ψηφοφόροι τους δεν ταυτίζονται πλέον με το πάλαι ποτέ κόμμα των εργαζομένων και το εγκαταλείπουν. Αυτό θα σήμαινε -υπό προϋποθέσεις- ότι οι Πράσινοι μπορούν να διεκδικήσουν ακόμα και την πρωθυπουργία...
Τα μετεκλογικά σενάρια
Εφόσον επαληθευτούν οι προγνώσεις, οι Χριστιανοδημοκράτες, ακόμα και αν έχουν τελικά μεγάλες απώλειες, θα παραμείνουν πρώτο κόμμα και θα πρέπει να αναζητήσουν τρίτο εταίρο, δεδομένου ότι δεν θα έχουν πλέον μαζί με τους Πράσινους πλειοψηφία στο τοπικό κοινοβούλιο. Θεωρητικά, θα μπορούσαν να είναι οι Φιλελεύθεροι (FDP). Oι Πράσινοι, όμως, δεν μπορούν να συνυπάρξουν εύκολα μαζί τους σε μια τρικομματική κυβέρνηση. Οι απόψεις τους απέχουν παρασάγγας, σε πολλά οικολογικά και κοινωνικά θέματα. Εκτός αυτού, ο πρόεδρός τους Κρίστιαν Λίντνερ απέκλεισε κατηγορηματικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο σε συνέντευξή του στο περιoδικό Spiegel...
Η σύμπραξη Σοσιαλδημοκρατών (SPD) και Φιλελευθέρων (FDP) σε τρικομματική κυβέρνηση με τους Χριστιανοδημοκράτες δεν θα ενθουσίαζε το SPD δεδομένου ότι πρέπει να συγκυβερνήσουν με ένα σκληρό νεο-φιλελεύθερο κόμμα. Μετά δε την ατζέντα λιτότητας Σρέντερ μάλλον θα αυτοκτονούσαν πολιτικά αν συμφωνούσαν με όσα προτείνει. Ούτε όμως και οι Φιλελεύθεροι φαίνεται να επιθυμούν πολύ την συνεργασία μαζί τους. Προτιμούν τους Χριστιανοδημοκράτες, αλλά μόνοι τους δεν θα έχουν πλειοψηφία....
Ενα άλλο σενάριο είναι να προσπαθήσουν οι Σοσιαλδημοκράτες υπό τον Τόρστεν Σέφερ-Γκίμπελ, έναν πολιτικό ο οποίος επικρατεί με άνεση τουλάχιστον στις τηλεοπτικές μονομαχίες με τον Φόλκερ Μπουφιέ, να σχηματίσουν κυβέρνηση με τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Πράσινους. Δεδομένου του κακού παραδείγματος του συνασπισμού στο Βερολίνου είναι όμως άγνωστο εάν οι τελευταίοι θα θελήσουν να εμπλακούν σε μια συγκυβέρνηση με τους δύο πρώτους και δεν προτιμήσουν την αντιπολίτευση...
Να σχηματιστεί μια κυβέρνηση υπό τους αποδυναμωμένους αλλά δεύτερους Σοσιαλδημοκράτες με τους ενισχυμένους Πράσινους και την επίσης ενισχυμένη Αριστερά (Die Linke) είναι ένα άλλο σενάριο μάλλον εύθραυστο και μη βιώσιμο.
Δια της εις άτοπον απαγωγής απομένει επομένως η λύση να σχηματίσουν οι Πράσινοι, δηλαδή οι κατ΄ουσίαν νικητές των εκλογών, κυβέρνηση, εφόσον είναι δεύτερο κόμμα. Αφού η ακροδεξιά αποκλείεται εκ προοιμίου από όλους και οι Φιλελεύθεροι το έχουν αποκλείσει, εν δυνάμει εταίροι τους είναι μόνο οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) και η Αριστερά (Die Linke). Οι Πράσινοι συγκυβερνούν βέβαια ήδη σε άλλα κρατίδια μαζί τους, αλλά θα είναι η πρώτη φορά που θα ηγούνται. Η Αριστερά (Die Linke) βλέπει πολύ θετικά μια τέτοια προοπτική: «Θα πρέπει να αγωνιστούμε όλοι από κοινού για να χτίσουμε προοδευτικές πλειοψηφίες και να προετοιμάσουμε την πολιτική αλλαγή σε εθνικό επίπεδο», έχει πει η συμπρόεδρός της Κάτια Κίπινγκ. Το δε SPD θα έχει την ευκαιρία να αναδείξει και πάλι το κοινωνικό του πρόσωπο. Ιδεολογικά οι τρεις δυνητικοί εταίροι έχουν αρκετά κοινά ώστε να βρουν κοινούς παρονομαστές. Αν συμβεί τελικά αυτό, ο δημοφιλέστατος επικεφαλής τους Τάρεκ Αλ-Βαζίρ, ο γιός ένος διπλωμάτη από την Υεμένη και μιας Γερμανίδας εκπαιδευτικού και πράσινης ακτιβίστριας και μέχρι τώρα αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Οικονομίας της Εσσης, θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ο επόμενος πρωθυπουργός της.
Οι συνέπειες
Σε κάθε περίπτωση οι Πράσινοι αποκτούν μια δυναμική, η οποία, σε συνάρτηση με την αναμενόμενη δραματική πτώση Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών, θα μπορούσε να συνταράξει συθέμελα τον μεγάλο συνασπισμό στο Βερολίνο. Ενώ επί μέρες τώρα επικρατεί σιγή ασυρμάτου σχετικά με τις ευθύνες για τις μεγάλες απώλειες Χριστιανοκοινωνιστών και Σοσιαλδημοκρατών στη Βαυαρία, οι εκλογές της Εσσης θα ανοίξουν τον ασκό του Αιόλου. Θα απελευθερώσουν τις φωνές των εσωκομματικών επικριτών της καγκελαρίου Μέρκελ, όπως επίσης και των επικριτών της συμμετοχής του SPD στον μεγάλο συνασπισμό, εάν οι ψηφοφόροι τιμωρήσουν τελικά -μέσω Βισμπάντεν- το Βερολίνο. Γι αυτό και η κ. Μέρκελ έκανε μια ύστατη έκκληση στους πολίτες σε προεκλογική συγκέντρωση της Εσσης: «Εάν είστε θυμωμένοι με αυτά που γίνονται στο Bερολίνο, γράψτε μου εμένα ένα γράμμα, εδώ όμως πρόκειται για τον τόπο σας»...
Η Γερμανίδα καγκελάριος πάντως δεν φαίνεται να πτοείται μέχρι τώρα ούτε από τις δημοσκοπήσεις, ούτε από τις συζητήσεις για το πολιτικό της τέλος. Ούτε φαίνεται διατεθειμένη να εγκαταλείψει τον θώκο της. Σε συνέντευξή της στον τοπικό δημόσιο ραδιοσταθμό της Εσσης (Ηessischer Rundfunk) είπε χαρακτηριστικά ότι «δεν νοείται να ανακηρύσσονται οι εκλογές κάθε κρατιδίου σε μικρές εθνικές εκλογές», ενώ πρόσθεσε με νόημα πως «κάθε προσπάθεια να προετοιμαστούν διάδοχοι (καγκελαρίων) έχει αποτύχει παταγωδώς μέχρι τώρα. Εξάλλου μου αρέσει η δουλειά μου...». Απάντησε, δηλαδή, εμμέσως πλην σαφώς ότι δεν προετοιμάζει διάδοχο, αφού δεν προτίθεται να παραιτηθεί, ανεξαρτήτως αποτελεσμάτων στην Εσση.
Η Α. Μέρκελ είναι σκληρό καρύδι και έχει αποδείξει μέχρι τώρα ότι κατέχει άριστα την τέχνη της πολιτικής επιβίωσης. Επομένως, θα μπορούσε να ξεπεράσει ακόμα και αυτόν τον -εκλογικό- σκόπελο. Μια ήττα του κ. Μπουφιέ θα δώσει όμως την ευκαιρία στους εσωκομματικούς επικριτές της να εξεγερθούν εναντίον της ακόμα και πριν από το συνέδριο του κόμματός της τον Δεκέμβριο. Ορισμένοι υποδεικνύουν ήδη τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ως εκείνον τον έμπειρο πολιτικό ο οποίος θα μπορούσε να αποτελέσει μια μεταβατική λύση. Ο ίδιος δεν αμφισβητεί πάντως ευθέως την καγκελάριο, έστω και αν διαπιστώνει αδυναμίες της. Λέγεται πάντως ότι η κ. Μέρκελ θα ήθελε να δώσει το δαχτυλίδι στην κ. Κάρενμπάουερ εν ευθέτω χρόνω, αφού έχει πρόσφατα εγκατασταθεί ως Γενική Γραμματέας του κόμματος στο Βερολίνο και δεν έχει ακόμα αρκετή πείρα...
Για τα αυριανά αποτελέσματα των εκλογών στην Εσση θα πρέπει όμως να ανησυχεί και η Αντρέα Νάλες, η πρόεδρος του SPD. To κόμμα της θα αμφισβητήσει τόσο την ίδια όσο και την επιλογή της συμμετοχής των Σοσιαλδημοκρατών στον μεγάλο συνασπισμό, την οποία υποστήριξε. Η αποχώρηση των Σοσιαλδημοκρατών προκειμένου να αποφύγουν την πολιτική ανυπαρξία, πιθανότατα προς όφελος των Πρασίνων, αφενός θα σήμαινε το τέλος του μεγάλου συνασπισμού και νέες εκλογές, τις οποίες όμως κανείς δεν θέλει, αφετέρου δε το τέλος της κ. Μέρκελ διά της τεθλασμένης, αφού τότε δύσκολα θα ενέκριναν οι Χριστιανοδημοκράτες νέα υποψηφιότητά της για την καγκελαρία.