Όταν ο Μιτεράν έλεγε ότι: «Πολιτική είναι η διαχείριση των συμβόλων» έκανε λάθος. Μπορεί η διαχείριση των συμβόλων να εργαλειοποιείται από την πολιτική, ενίοτε, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποτελεί την ουσία της.
Αντίθετα, πολιτική οφείλει να είναι ο καθορισμός των προτεραιοτήτων, ή ακριβής ανάγνωση των συγκυριών αλλά και των προοπτικών του μέλλοντος και τέλος η χάραξη στρατηγικής, εννοείται πάντα με πρόταγμα το συμφέρον του έθνους, της χώρας και συνολικά της κοινωνίας.
Πολιτική είναι η «στράτευση» στο σάλπισμα της ευθύνης, με άλλα λόγια το: «Ν’ αγαπάς την ευθύνη να λες εγώ, εγώ μονάχος μου θα σώσω τον κόσμο. Αν χαθεί, εγώ θα φταίω» όπως είχε πει ο μεγάλος Νίκος Καζαντζάκης.
Υπό το πρίσμα αυτό η πολιτική δεν μπορεί να είναι η διαχείριση -ή χειρότερα η εκμετάλλευση- του θυμικού των πολιτών αλλά αντίθετα η καθοδήγηση του ορθολογισμού του πολιτικού σώματος στην λεωφόρο της ευθύνης. Αυτός είναι ο δρόμος που διαφοροποιεί ουσιαστικά μια δημοκρατική κοινωνία των πολιτών από μια «κοινωνία πολιτών» κατ’ επίφαση δημοκρατική.
Η «διαχείριση των συμβόλων» και του θυμικού, με στόχο και αυτοσκοπό την κατάκτηση και την διατήρηση της εξουσίας, οδήγησε στην καταστροφική δεκαετία του ’80. Ευθύνεται δηλαδή για την «Μεγάλη Καθίζηση» -όπως την χαρακτηρίζει και την αναλύει στο τελευταίο βιβλίο του ο Γιώργος Αλογοσκούφης- της ελληνικής οικονομίας.
Η ίδια διαχειριστική λογική ευθύνεται, κατά βάση, και για την «Ατελέσφορη Προσαρμογή» -σύμφωνα με τον συγγραφέα- της δεκαετίας του ’90. Η κατάσταση που είχε διαμορφωθεί στο τέλος της δεκαετίας του ’80 και οι προοπτικές του μέλλοντος απαιτούσαν επειγόντως μια «συστράτευση ευθύνης».
Τόσο η «Μεγάλη Καθίζηση» της οικονομία –σε συνδυασμό με τις διαμορφωθείσες κοινωνικές συνθήκες και αντιλήψεις- όσο και η κατάρρευση του Ανατολικού Μπλοκ δημιουργούσαν την άμεση ανάγκη μιας «νέας ανάγνωσης» των συγκυριών και των προοπτικών του μέλλοντος για την χώρα και την κοινωνία.
Αυτή, η «συστράτευση ευθύνης», όφειλε να καθοδηγήσει τα δύο μεγάλα αστικά κόμματα σε μια ακλόνητη συμπόρευση, αν όχι με την μορφή κοινών κυβερνήσεων, τουλάχιστον στην βάση ενός κοινού προγράμματος και της άτυπης υπογραφής ενός «συμβολαίου ευθύνης» απέναντι στο εθνικό και το κοινωνικό συμφέρον. Δηλαδή κάτι σαν την «συμφωνία των πέντε σημείων» για την οποία απεύθυνε έκκληση τον Μάρτιο του 2009 ο Κώστας Καραμανλής για να εισπράξει από τον Παπανδρέου την απαίτηση για εκλογές με τα γνωστά επώδυνα αποτελέσματα.
Είναι αλήθεια ότι η ιστορία της Μεταπολίτευσης δεν χαρακτηρίζεται από το πνεύμα των συναινέσεων. Το ΠΑΣΟΚ επέλεξε τον δρόμο της πόλωσης. Το «απόψε πεθαίνει η δεξιά» και το «δεξιά παρένθεση». Οι όποιες πολιτικές συμπορεύσεις ακολούθησαν την χρεωκοπία και τα μνημόνια επεβλήθησαν από τα εκλογικά αποτελέσματα και όχι από την συναίσθηση της ευθύνης.
Αλλά η «συγκυβέρνηση» δεν έχει ουσιαστικό νόημα αν επιβάλλεται από τα εκλογικά αποτελέσματα και όχι από το πολιτικό χρέος απέναντι στο έθνος και την κοινωνία. Οι αυτοδύναμες κυβερνήσεις και η πόλωση οδήγησαν την χώρα στην χρεωκοπία –δίχως αυτό να σημαίνει ότι μοιράζονται εξ ίσου την ευθύνη- και την κοινωνία στην φτώχια.
Δεν επιτρέπεται λοιπόν, ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες όπως διαμορφώνονται από την πανδημία και το Ουκρανικό ζήτημα, να «χορεύονται» πολιτικές καντρίλιες σχετικά με τις ενδεχόμενες μετεκλογικές συμμαχίες. Ερήμην πάντα της ευθύνης και του χρέους.