Μία εικόνα με πολλούς συμβολισμούς: Ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν χαμογελούν ο ένας στον άλλο και σμίγουν τις σφιγμένες γροθιές τους. «Δεν πρόκειται απλά για τον παραδοσιακό χαιρετισμό λόγω covid, αλλά περισσότερο με μια χειρονομία μετά από μια δύσκολη νίκη σε αγώνα ποδοσφαίρου», γράφει εύστοχα το περιοδικό Der Spiegel.
Οι συμβολισμοί δεν σταματούν εδώ: Ο νέος καγκελάριος της Γερμανίας επέλεξε μετά το τέλος της παρθενικής του συμμετοχής στη σύνοδο κορυφής των 27 στις Βρυξέλλες, να μην ενημερώσει μόνος του τους δημοσιογράφους, αλλά να δώσει κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Μακρόν, στο γερμανικό κέντρο Τύπου, στον 20ο όροφο του κτιρίου της Ευρωπαικής Επιτροπής.
Κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Μακρόν μετά από σύνοδο κορυφής, είχε πραγματοποιήσει η Ανγκελα Μέρκελ πριν από τεσσεράμισι χρόνια. «Το γεγονός ότι ο διάδοχός της, Ολαφ Σολτς την μιμείται στο ντεμπούτο του σε σύνοδο κορυφής, στέλνει ένα σαφές μήνυμα για ποιον ενδιαφέρεται περισσότερο ο νέος καγκελάριος», σημειώνει το Spiegel.
Όπως γράφει η γερμανική Tagesschau, «η κοινή εμφάνιση Μακρόν-Σολτς ήταν ένα σήμα ότι η Γερμανία και η Γαλλία θα συνεχίσουν να διασφαλίζουν την προώθηση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος ακόμη και κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορονοϊού». Στο ίδιο πνεύμα, η γαλλική Les Echos τονίζει ότι «οι δύο ηγέτες έδειξαν, δύο εβδομάδες πριν από την έναρξη της γαλλικής προεδρίας της ΕΕ, ότι η γαλλογερμανική μηχανή λειτουργεί σε πλήρη ταχύτητα».
Τι θέλει να πετύχει με τον Μακρόν ο Σολτς; Και μάλιστα ενόψει της Γαλλικής προεδρίας στην ΕΕ; Βερολίνο και Παρίσι επιδιώκουν «η Ευρωπαϊκή Ενωση να γίνει σημαντικά ισχυρότερη στη διεθνή σκηνή, τόσο σε επίπεδο ασφάλειας όσο και στα θέματα μεταναστευτικής και οικονομικής πολιτικής», γράφει το Spiegel.
Τρία αγκάθια
Μόνο που η σύνοδος κορυφής έδειξε ότι οι διαφωνίες μεταξύ των χωρών μελών παραμένουν σημαντικές και στα τρία βασικά θέματα που ήταν στην ημερήσια διάταξη: Την αντιμετώπιση της Μόσχας και της συγκέντρωσης ρωσικών στρατευμάτων στα σύνορα με την Ουκρανία, την πανδημία και ειδικά στο ερώτημα πώς θα προχωρήσουν από κοινού οι 27 στο τέταρτο κύμα του covid – και τρίτον στο θέμα των υψηλών τιμών ενέργειας.
Στο τελικό κείμενο των συμπερασμάτων, οι 27 προειδοποίησαν μεν τη Ρωσία με «τεράστιες συνέπειες» σε περίπτωση εισβολής στην Ουκρανία – χωρίς όμως να τις προσδιορίσουν. Δεν συμφωνήθηκαν επίσης κοινές «πρακτικές» για την καταπολέμηση της εξάπλωσης της παραλλαγής Ομικρον, ούτε για την αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου. «Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων χώρισαν τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής, χωρίς να έχουν επιλύσει θεμελιώδεις διαφορές απόψεων σε βασικά ζητήματα», γράφει η γερμανική Handelsblatt. Χαρακτηριστικό παράδειγμα; Οι ηγέτες της ΕΕ απέτυχαν να καταλήξουν σε μια συντονισμένη προσέγγιση στα ταξιδιωτικά μέτρα για την περίοδο των εορτών των Χριστουγέννων, αφού πολλά κράτη μέλη εισήγαγαν μονομερή μέτρα.
Ασάφεια για τη Ρωσία
Ασαφής είναι και η συγκεκριμένη στάση που θα κρατήσει η ΕΕ σε περίπτωση επιδείνωσης της Ρωσο-Ουκρανικής κρίσης. Η διακοπή λειτουργίας του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 ή ακόμα και ο αποκλεισμός της Ρωσίας από το σύστημα πληρωμών Swift θεωρούνται πιθανά μέτρα ,που πιθανότατα θα είχαν καταστροφικές συνέπειες για τη ρωσική οικονομία. Όμως οι ηγέτες της ΕΕ απέφυγαν να μιλήσουν για τις λεπτομέρειες. Όπως εξηγούν ευρωπαίοι διπλωμάτες, οι 27 θέλησαν να κρατήσουν τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν στο σκοτάδι για τα πιθανά τιμωρητικά μέτρα - για να τον εμποδίσουν να λάβει αντίμετρα εκ των προτέρων.
Ειδικά, ο Ολαφ Σολτς, «κατέστησε σαφές ότι θέλει να συνεχίσει την πολιτική της Ανγκελα Μέρκελ έναντι της Ρωσίας» γράφει η Handelsblatt: «Όσο το δυνατόν περισσότερη διπλωματία - και μόνο όση σκληρότητα είναι απολύτως απαραίτητη». O Σολτς αφήνει να εννοηθεί ότι δεν θα εγκαταλείψει τον γερμανο-ρωσικό αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2, επιμένοντας ότι «το θέμα δεν είναι πολιτικό». Επιβεβαίωσε ουσιαστικά βέβαια ότι ο αγωγός δεν μπορεί να τεθεί σε λειτουργία ,πριν το δεύτερο εξάμηνο του νέου έτους.
Η ΕΕ θέλει να συντονιστεί στενά με τις Ηνωμένες Πολιτείες, που αντιδρούν έντονα στο ενδεχόμενο περαιτέρω ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από τη Μόσχα. Από την αμερικανική πλευρά, υπάρχουν πολύ σαφείς απειλές προς την κατεύθυνση της Μόσχας, σε ότι αφορά την κρίση με την Ουκρανία: «Η απάντησή μας δεν θα είναι αργή και αποσπασματική», δήλωσε η Βικτόρια Νούλαντ, υφυπουργός, αρμόδια για την Ευρώπη στο Στέητ Ντηπάρτμεντ, μιλώντας σε Ευρωπαίους δημοσιογράφους. «Δεν θέλουμε να μιλάμε δημόσια, αλλά εργαζόμαστε για μέτρα που δεν έχουν επιβληθεί ποτέ πριν. Θα έχουν σοβαρές συνέπειες που θα βλάψουν τον ρωσικό λαό», είπε η Νούλαντ. Στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θεωρείται ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να επιβάλουν κυρώσεις, ενάντια στη θέληση της ΕΕ. Ο Σολτς και ο Μακρόν σχεδιάζουν ήδη συνομιλίες με Μόσχα και Κίεβο την ερχόμενη εβδομάδα προκειμένου να μεσολαβήσουν μεταξύ των δύο πλευρών.
Διαφωνίες για την ενέργεια
Στα συμπεράσματα της συνόδου παρατηρείται επίσης μια απροσδόκητη έλλειψη κοινής στάσης στο θέμα της ενέργειας. Ενώ οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος έχουν εκτοξευτεί στα ύψη σε όλη την Ευρώπη τους τελευταίους μήνες, ο Πρόεδρος του Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι οι έντονες διαφορές απέτρεψαν την λήψη ομόφωνης απόφασης. Αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, συνεχίζουν να ζητούν αναθεώρηση της λιανικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, έτσι ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να επωφεληθούν . Δεν υπήρξε επίσης συμφωνία στο να περιληφθεί η πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο στον κατάλογο των «πράσινων πηγών» και η υπόθεση θα εξεταστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέχρι την ερχόμενη Τετάρτη. Η Γαλλία πιέζει καθώς καλύπτει κατά 70% τις ενεργειακές της ανάγκες από πυρηνικά εργοστάσια. Ο Σολτς ξεκαθάρισε πάντως ότι «η πυρηνική ενέργεια δεν εντάσσεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας».