Τα γεγονότα, αναφορικά με την τραγική διαθεσιμότητα των μεταφορικών (και όχι «μεταγωγικών», όπως λανθασμένα αποκαλούνται) αεροσκαφών C-130H Hercules της Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ), είναι γνωστά και δεν πρόκειται να τα επαναλάβουμε.
Αυτό που τώρα είναι ένα μείζον – κατά την προσωπική μας άποψη – θέμα είναι το αν συμφέρει την ελληνική κυβέρνηση να αποφασίσει να προχωρήσει στην επαναφορά σε κατάσταση πτήσης, επ’ ωφελεία της ΠΑ και γενικότερα των Ενόπλων Δυνάμεων, ουσιαστικά απαξιωμένων αεροσκαφών C-130H που έχουν να πετάξουν ακόμα και 9 χρόνια κάποια από αυτά, ή να προχωρήσουν στην απόκτηση μεταχειρισμένων της νεότερης έκδοσης αεροσκαφών C-130J Super Hercules ή καινούργιων C-130J-30.
Ας δούμε πως έχει το όλο θέμα.
Η Ελλάδα είχε ενδιαφερθεί για πρώτη φορά για την απόκτηση 4 μεταφορικών αεροσκαφών C-130 to 1965(!), αλλά η επιβολή της δικτατορίας που ακολούθησε είχε ως αποτέλεσμα να επιβληθεί ένα πρώτο εμπάργκο όπλων από πλευρά των ΗΠΑ, που διατηρήθηκε για μερικά χρόνια. Το 1973 το αμερικανικό εμπάργκο είχε ουσιαστικά αρθεί και η τότε χούντα του Γ.Παπαδόπουλου είχε προχωρήσει σε σημαντικές παραγγελίες αεροσκαφών (μαχητικά F-4E Phantom, επιθετικά A-7H Corsair, εκπαιδευτικά T-2E Buckeye, μεταφορικά C-130H Hercules) κλπ.
Αρχικά η Ελλάδα είχε παραγγείλει 18 C-130H, αλλά σύντομα περιόρισε την παραγγελία σε 10 αεροσκάφη, η παραλαβή των οποίων ολοκληρώθηκε το διάστημα 1975-1977, οπότε και εντάχθηκαν όλα στη δύναμη της 356 Μοίρας Τακτικών Μεταφορών (356 ΜΤΜ), με την οποία εξακολουθούν να επιχειρούν μέχρι σήμερα.
Τον Αύγουστο του 1992, στο πλαίσιο της ελληνικής συμμετοχής στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου (1990-91), η χώρα μας παρέλαβε δωρεάν από την Αεροπορική Εθνοφρουρά των ΗΠΑ άλλα 5 μεταφορικά αεροσκάφη C-130B, ανεβάζοντας έτσι τον συνολικό αριθμό των αεροσκαφών της 356 ΜΤΜ σε 15 C-130H/B.
Όλα αυτά τα χρόνια η 356 Μοίρα έχει χάσει δύο μεταφορικά αεροσκάφη C-130H, το 1991 στο όρος Όρθρυς με 63 νεκρούς και το 1997 στην Οινόη Βοιωτίας με 5 νεκρούς, μειώνοντας έτσι τον αριθμό των αεροσκαφών στα 13 που τυπικώς έχει ως σήμερα!
Το 2001 αποφασίστηκε η αναβάθμιση του στόλου των 13 αεροσκαφών, όχι από την κατασκευάστρια εταιρεία Lockheed Martin, αλλά από την καναδική εταιρεία SPAR, συνολικού κόστους 80.000.000 δολαρίων, βάσει της οποίας τα δύο πρώτα αεροσκάφη αναβαθμίστηκαν στον Καναδά και τα υπόλοιπα θα αναβαθμίζονταν στις εγκαταστάσεις της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας (ΕΑΒ), στο Σχηματάρι.
Στις 19 Δεκεμβρίου 2005, η ΕΑΒ και η καναδική εταιρεία SPAR Aerospace Ltd, θυγατρική της L3 Communications, παρέδωσαν στην ΠΑ το πρώτο ηλεκτρονικά αναβαθμισμένο αεροσκάφος C-130H, διαδικασία που πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις της L3/SPAR στο Έντμοντον του Καναδά, ενώ η υλοποίηση της αναβάθμισης του δεύτερου αεροσκάφους πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις της ΕΑΒ στο Σχηματάρι. Με την ολοκλήρωση της αναβάθμισης του δευτέρου αεροσκάφους C-130H, n ΕΑΒ ανέλαβε να συνεχίσει τον εκσυγχρονισμό και στα υπόλοιπα αεροσκάφη της 356 ΜΤΜ, επεκτείνοντας έτσι την επιχειρησιακή ζωή τους κατά 15 - 20 χρόνια, εκσυγχρονισμός όμως ο οποίος δεν ολοκληρώθηκε για διάφορους λόγους.
Από το 2014, άρχισε σταδιακά να καθηλώνονται στο έδαφος το ένα μετά το άλλο τα C-130, όταν έφταναν στην ΕΑΒ για προγραμματισμένη «βαριά συντήρηση», εργοστασιακού επιπέδου, πέμπτης φάσης, λόγω έλλειψης προσωπικού από πλευράς εταιρείας αλλά και ανταλλακτικών, καθώς δεν είχαν υπογραφεί Συμφωνίες Εν Συνεχεία Υποστήριξης (Follow-On-Support/FOS).
Το 2021, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος, απαντώντας στη Βουλή – δια της Κοινοβουλευτικής οδού – σε ερώτηση σχετικά με τη διαθεσιμότητα των μεταφορικών αεροσκαφών C-130Β/Η Hercules της ΠΑ, ανάφερε ότι βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαδικασίες για την έγκριση ενεργοποίησης των εξής προγραμμάτων:
· Την εργοστασιακή συντήρηση δύο αεροσκαφών, μέσω της υπηρεσίας ΝΑΤΟ Support and Procurement Agency (NSPA). Από αυτά το ένα έχει πάει Πορτογαλία και δεν γνωρίζει κανείς πότε θα…επιστρέψει, το άλλο είναι ακόμα εδώ.
· Εργοστασιακή συντήρηση τριών αεροσκαφών, μέσω διακρατικής συμφωνίας με το Ισραήλ. Η διαδικασία έχει περάσει από τον έλεγχο της Βουλής αλλά έχει «παγώσει» και τα αεροσκάφη είναι ακόμα εδώ.
· Στο πλαίσιο της FOS των αεροσκαφών C-130 βρίσκεται στο στάδιο κατάρτισης η διακρατική συμφωνία με τις ΗΠΑ για την παροχή στην ΠΑ υπηρεσιών και υλικών
· Υλοποιείται το Πρόγραμμα Νο9 της Συμφωνίας 531/2019 μεταξύ του ΥΠΕΘΑ και της Lockheed Martin για την παροχή στην ΠΑ υλικών και υπηρεσιών εργοστασιακής συντήρησης, καθώς και υπηρεσιών επισκευών εκτός ενεργείας υλικών των C-130. Στο πλαίσιο αυτό, τον Οκτώβριο του 2021, ένα C-130H παραδόθηκε από το Κρατικό Εργοστάσιο Αεροσκαφών (ΚΕΑ) Ελευσίνας, μετά από 2,5 χρόνια, εργοστασιακού επιπέδου συντήρηση που πραγματοποιείτο εκεί από προσωπικό (στρατιωτικό και πολιτικό) της ΠΑ.
Σήμερα από τα 13 μεταφορικά αεροσκάφη C-130 στην καλύτερη των περιπτώσεων είναι σε κατάσταση πτήσης ως 3 (ΤΡΙΑ) αεροσκάφη μόνο! Από αυτά, ένα είναι 365 μέρες σε ετοιμότητα για περίπτωση ανάγκης (έρευνα και διάσωση, αεροδιακομιδή κλπ) στην Αεροπορική Βάση της Ελευσίνας. Ένα άλλο εκ περιτροπής θα είναι σε συντήρηση/επισκευή επιπέδου Μοίρας και το τρίτο θα πετά κάποια προγραμματισμένη αποστολή!
Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν συμφέρει 10 αεροσκάφη C-130, που είναι «κανιβαλλισμένα» και εκτεθειμένα σε όλες τις καιρικές συνθήκες από το 2014, θα είναι “cost effective” να επανέλθουν σε κατάσταση πτήσης. Το παράδειγμα και οι… «περιπέτειες» των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P-3B Orion είναι και πρόσφατο και προφανές!
Τώρα στην αγορά υπάρχουν δύο πηγές απόκτησης μεταχειρισμένων μεταφορικών αεροσκαφών C-130J Super Hercules, που δυνητικά μπορούν να ενδιαφέρουν την ΠΑ. Πρόκειται για 12 C-130J της Αυστραλίας, που αποκτήθηκαν την περίοδο 1995-1999 και θα αποδεσμευτούν από το 2028 και μετά, όταν η Αυστραλία θα παραλάβει τα πρώτα της C-130J-30, θα είναι δηλαδή τότε σχεδόν 30 ετών(!).
Η δεύτερη δυνητική «πηγή» απόκτησης C-130J είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου η ΡΑΦ θα «αποδεσμεύσει» 14 αεροσκάφη του τύπου αυτού και με αυτήν η κατάσταση είναι πολύ πιο προχωρημένη. Ο Αρχηγός ΓΕΑ Αντιπτέραρχος (Ι) Θεμιστοκλής Μπουρολιάς έχει επισκεφθεί (και ενημερωθεί) στις εγκαταστάσεις της Lockheed Martin στις ΗΠΑ, ενώ και η ίδια η Βρετανική Αεροπορία έχει ενημερώσει «υπηρεσιακώς» την ΠΑ. Το ενδιαφέρον στην βρετανική περίπτωση είναι να δουν οι άνθρωποι της ΠΑ σε τι κατάσταση είναι τα αεροσκάφη αυτά, που γνώρισαν υπερδεκαετή «πολεμική» δράση στο Αφγανιστάν.
Έτσι έχει η κατάσταση τώρα και το δίλημμα που θα κλιθούν σύντομα να λύσουν οι αρμόδιοι, καθώς η κατάσταση με τις διαθεσιμότητες των C-130H της ΠΑ είναι τραγική, είναι «απλό»: Επαναφορά σε κατάσταση πτήσης απαξιωμένα για 10 χρόνια αεροσκάφη; Απόκτηση μεταχειρισμένων και αρκετά ταλαιπωρημένων αεροσκαφών ή διάθεση περισσότερων μεν χρημάτων για απόκτηση ολοκαίνουργιων αεροσκαφών που μπορεί μακροπρόθεσμα να είναι και η πιο οικονομική λύση;
«Ιχνηλάτης»