21/22 Ιουλίου 1974: Μία αποστολή–αυτοκτονίας στην Κύπρο με 32 νεκρούς και 10 τραυματίες, αεροπόρους και καταδρομείς

 
21/22 Ιουλίου 1974: Αποστολή «Νίκη» στην Κύπρο — Μία αποστολή–αυτοκτονίας με 32 νεκρούς και 10 τραυματίες, αεροπόρους και καταδρομείς

Ενημερώθηκε: 22/07/24 - 20:34

Του Λεωνίδα Σ. Μπλαβέρη

Τη νύχτα 21 προς 22 Ιουλίου 1974 πραγματοποιήθηκε η αποστολή «Νίκη» με την αερομεταφορά από τη Σούδα στην Κύπρο, με μεταφορικά αεροσκάφη Noratlas της 354 Μοίρας Τακτικών Μεταφορών (354 ΜΤΜ), των Καταδρομέων της Α’ Μοίρας Καταδρομών, που έδρευε τότε στο Μάλεμε Χανίων προς ενίσχυση των εκεί μαχόμενων τμημάτων του ΓΕΕΦ και της ΕΛΔΥΚ εναντίον των Τούρκων εισβολέων. Μία αποστολή, που χαρακτηρίστηκε (και ήταν), «αποστολή – αυτοκτονίας» και είχε ως τελικό απολογισμό 32 νεκρούς και 10 τραυματίες, αεροπόρους και καταδρομείς.

Στις 20 Ιουλίου 1974, ξεκίνησε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο και παρά την ασταθή πολιτική κατάσταση σε Ελλάδα και Κύπρο, οι στρατιωτικές δυνάμεις τόσο της Εθνικής Φρουράς της Κύπρου, όσο και της Ελληνικής Δυνάμεως Κύπρου (ΕΛΔΥΚ) είχαν περιορίσει σημαντικώς τα αρχικά σχέδια επεμβάσεως του Τουρκικού Στρατού.

Στις 21 Ιουλίου 1974 αποφασίσθηκε η ενίσχυση των εν Κύπρω μαχόμενων τμημάτων και η ενίσχυση της αμύνης του διεθνούς αεροδρομίου Λευκωσίας με αερομεταφορά ολόκληρης της Α’ Μοίρας Καταδρομών (Α’ΜΚ) και του οπλισμού/ εφοδίων της, καθώς και μιας Διμοιρίας 25 ανδρών της Γ’ Μοίρας Αμφιβίων Καταδρομών (Γ’ΜΑΚ), που τότε έδρευε στον Ασπρόπυργο, μια στρατιωτική επιχείρηση που έλαβε την κωδική ονομασία «Νίκη».

Την αποστολή ανέλαβαν να υλοποιήσουν 20 μεταφορικά αεροσκάφη Nord 2501D Noratlas της 354 ΜΤΜ και 10 μεταφορικά αεροσκάφη C-47B Dakota της 355 Μοίρας Τακτικών Μεταφορών (355 ΜΤΜ), που αμφότερες έδρευαν στην 112 Πτέρυγα Μάχης στην Αεροπορική Βάση Ελευσίνος και για την εκτέλεση της αποστολής «Νίκη» είχαν μετασταθμεύσει στην 115 ΠΜ, στην Αεροπορική Βάση Σούδας.

Η επιχείρηση σχεδιάστηκε κατά «αεροπορικό-καταδρομικό» τρόπο, υπό την έννοια ότι η αερομεταφορά της Α' ΜΚ θα πραγματοποιείτο νύχτα, με απόλυτη σιγή ασυρμάτου, πτήση σε πολύ χαμηλό ύψος, προς αποφυγή εντοπισμού από τα τουρκικά ραντάρ, χωρίς συνοδεία μαχητικών, προσγείωση με σβηστά φώτα στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, ταχεία αποβίβαση καταδρομέων/οπλισμού τους χωρίς να σβήσουν οι κινητήρες και εν συνεχεία άμεση απογείωση και επιστροφή στη Σούδα με τον ίδιο τρόπο πτήσεως!

Στις 22:40 της 21 Ιουλίου 1974, απογειώθηκε το πρώτο αεροσκάφος από τη Σούδα με κωδικό κλήσεως «ΝΙΚΗ-1». Μοναδικός περιορισμός που ετέθη ήταν ότι στην αποστολή θα πήγαιναν όσα αεροσκάφη είχαν απογειωθεί ως τις 24:00 ακριβώς, καθώς μετά, στο σκέλος της επιστροφής θα τα έπιανε το φως της μέρας και θα ήταν εύκολοι στόχοι στα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη.

Μέχρι τις 24:00 όμως, μόνο 15 (από τα 20 συνολικώς) αεροσκάφη Noratlas είχαν προλάβει να απογειωθούν βάσει του σχεδίου, μεταφέροντας 318 Καταδρομείς και μέρος του οπλισμού τους. Τα υπόλοιπα 5 Noratlas και 10 C-47B παρέμειναν στη Σούδα με Καταδρομείς και οπλισμό και τα εφόδιά τους στο εσωτερικό τους.

Στην αποστολή «ΝΙΚΗ» συμμετείχαν τα ακόλουθα αεροσκάφη με τα τετραμελή πληρώματά τους το καθένα (Κυβερνήτης, Συγκυβερνήτης, Αεροναυτίλος, Ιπτάμενος Μηχανικός):

ΝΙΚΗ 1: Μ. Χοχλακάκης - Α. Δέμης - Π. Ζελενίτσας - Χ. Σγούρος

ΝΙΚΗ 2: Ι. Σφήκας - Π. Πανούσης –Ι. Καραΐσκος – Κ. Τυλιγάδης

ΝΙΚΗ-3: Σ. Στέφας – Γ. Νεονάκης – Ι. Δρίτσας – Α. Παπαναστασίου

ΝΙΚΗ-4: Β. Παναγόπουλος – Σ. Συμεωνίδης – Η. Άνθιμος – Γ. Δάβαρης

ΝΙΚΗ-5: Ε. Δρακωνάκης – Σ. Παπούλης – Β. Γκάνος – Α. Λούκος

ΝΙΚΗ-6: Γ. Δημητρός – Β. Μέττας – Ι. Ράζος – Γ. Καγιαμπάκης

ΝΙΚΗ-7: Ι. Παπακωνσταντίνου – Δ. Καρδαράς – Σ. Κάβουρας – Γ. Σαλαπάτας

ΝΙΚΗ-8: Ν. Τζανάκος – Δ. Λαυράνος – Σ. Μουτσάτσος – Β. Τσιουρής

ΝΙΚΗ-9: Α. Στραβοπόδης – Α. Παπαϊωάννου – Κ. Ρουμελιώτης – Α. Καρδάκος

ΝΙΚΗ-10: Σ. Παπαθανασίου – Α. Ιλαρίδης – Γ. Κουλούλας – Ε. Πεδιαδιτάκης

ΝΙΚΗ-11: Γ. Μήτσαινας – Χ. Κυριακόπουλος – Α. Φούτσης – Κ. Σίμος

ΝΙΚΗ-12: Ν. Αδαμόπουλος – Δ. Χατζηπαναγιώτης – Π. Βασιλάκος – Ι. Κομιανός

ΝΙΚΗ-14: Π. Λυμπερόπουλος – Β. Κωτσόπουλος – Α. Μπαραλιάκος – Δ. Μανής

ΝΙΚΗ-15: Ε. Πετρουλάκης – Σ. Παπασταματίου – Ι. Γραμματικός – Σ. Καραταΐρης

Μετά το πέρας της απογειώσεως των Noratlas από τη Σούδα, στις 24:00, το Κέντρο Επιχειρήσεων του Αρχηγείου Ενόπλων Δυνάμεων (αντίστοιχο με το σημερινό ΓΕΕΘΑ) καθυστέρησε κατά μία ολόκληρη ώρα να ενημερώσει το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ) στη Λευκωσία περί της αφίξεως των ενισχύσεων αεροπορικώς. Μόλις στις 01:00 της 22 Ιουλίου ενημερώθηκε το ΓΕΕΦ με την κωδική φράση «Έρχονται τα 15 πορτοκάλια».

Στις 01:52 προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, το πρώτο Noratlas, το «ΝΙΚΗ-2» και επόμενο το «ΝΙΚΗ-1» στις 01:55. Μέσα στα 52 λεπτά που μεσολάβησαν από τη στιγμή που το σχετικό σήμα έφτασε στο ΓΕΕΦ, μέχρι τη στιγμή που άρχισαν να προσγειώνονται τα πρώτα αεροσκάφη, το ΓΕΕΦ δεν είχε προλάβει να ενημερώσει τα αντιαεροπορικά στοιχεία που κάλυπταν με τα πυρά τους το αεροδρόμιο (185 ΜΠΠ και 184 ΠΠΠ), που ήδη είχαν από την αρχή των επιχειρήσεων «το ελεύθερο» να βάλλουν εναντίον «υπόπτων» αεροσκαφών που προσέγγιζαν το αεροδρόμιο, καθώς δεν περίμεναν ελληνικά, θεωρώντας πώς ΄,τι πετά είναι εχθρικό.

Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού ήταν με το που άκουσαν τον θόρυβο των κινητήρων αεροσκαφών, που πετούσαν χωρίς φώτα και δεν είχαν καμία ενημέρωση, να αρχίσουν αμέσως πυκνά, δραστικά, πυρά εναντίον τους, αποτέλεσμα των οποίων ήταν το «ΝΙΚΗ-4», που βρισκόταν στην τελική για προσγείωση, να αρπάξει φωτιά και να συντριβεί περίπου 3 χιλιόμετρα πριν τον διάδρομο προσγειώσεως στο λόφο της Μακεδονίτισσας. Τρίτο προσγειώθηκε το «ΝΙΚΗ-7» στις 02:18, για να ακολουθήσει στη συνέχεια το «ΝΙΚΗ-3», που λόγω βλάβης στον έναν από τους δύο κινητήρες έφυγε από το ίχνος πτήσεως του «ΝΙΚΗ-4» που καταρρίφθηκε και έφτασε στην τελική καθυστερημένα, μετά και το «ΝΙΚΗ-7».

Το «ΝΙΚΗ-6» εβλήθη σε πολλαπλά σημεία της ατράκτου και σχεδόν χωρίς μηχανές και χάρη στις προσπάθειες των πιλότων να καταφέρει να προσγειωθεί. Από ελληνοκυπριακά πυρά εβλήθη και το «ΝΙΚΗ-12», του οποίου οι πιλότοι κατόρθωσαν να το προσγειώσουν χωρίς ανθρώπινες απώλειες. Τα υπόλοιπα αεροσκάφη κατάφεραν και αυτά να προσγειωθούν με λιγότερες ζημιές. Τελευταίο προσγειώθηκε το «ΝΙΚΗ-15», το οποίο είχε απογειωθεί από τη Σούδα με καθυστέρηση (μετά τις 24:00) και παρά τις ρητές εντολές να μην εκτελέσει την αποστολή, με πρωτοβουλία του κυβερνήτη του τότε Επισμηναγού (Ι) Ευάγγελου Πετρουλάκη, καθώς στο αεροσκάφος αυτό είχαν φορτωθεί τα πυρομαχικά της Α’ΜΚ, οπότε δεν θα είχε νόημα να πάνε στην Κύπρο οι άνδρες χωρίς τα πυρομαχικά τους.

Το «ΝΙΚΗ-13» ήταν αεροσκάφος κατηγορίας «Ζ», δηλαδή «μακράς αποθέσεως», που το ενεργοποίησαν τάχιστα οι τεχνικοί για την εκτέλεση της αποστολής και είχε προβλήματα πλεύσεως («ολίσθαινε») με αποτέλεσμα στην πτήση από Ελευσίνα προς Σούδα να παρεκκλίνει προς Ρέθυμνο, ενώ στη διαδρομή από Σούδα προς Λευκωσία παρέκκλινε της πορείας του και έφτασε μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας και μετά από την περιπλάνησή του στις 04:15 ξεκίνησε την επιστροφή του όπου προσγειώθηκε στη Ρόδο στις 07:40.

Το «ΝΙΚΗ-14» έφτασε στη Λευκωσία, αφού είχε πλέον ξημερώσει και δεν προσγειώθηκε καθόλου, ακολούθησε εντολές και επέστρεψε πίσω στο Καστέλι στις 07:30 όπου ανεφοδιάστηκε και επέστρεψε στη Σούδα. Το τελευταίο «ΝΙΚΗ-15» απογειώθηκε από τη Λευκωσία στις 04:02 και προσγειώθηκε στη Σούδα στις 07:40.

Όσα αεροσκάφη μπορούσαν ακόμα να πετάξουν απογειώθηκαν αμέσως από το αεροδρόμιο Λευκωσίας για το σκέλος της επιστροφής τους στην Ελλάδα, μεταφέροντας μαζί τους και τους συναδέλφους τους, μέλη δύο αεροσκαφών («ΝΙΚΗ-3» και «ΝΙΚΗ-6»), που επειδή είχαν χτυπηθεί από τα αντιαεροπορικά πυρά στους κινητήρες τους δεν μπορούσαν να πετάξουν. Το πλήρωμα του αεροσκάφους «ΝΙΚΗ-12» που είχε χτυπηθεί στον αριστερό κινητήρα και είχε τεθεί εκτός λειτουργίας, δεν μπόρεσε να επιβιβαστεί σε κάποιο από τα Noratlas που επέστρεφαν.

Ο συγκυβερνήτης του «ΝΙΚΗ-12» Επισμηναγός (Ι) Δημήτριος Χατζηπαναγιώτης και ο ιπτάμ.μηχανικός Ανθυπασπιστής Ιωάννης Κομνιανός, διατάχθηκαν από το ΓΕΕΦ να καταστρέψουν τα τρία αεροσκάφη που είχαν τεθεί εκτός ενεργείας στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας, καίγοντάς τα. Το πλήρωμα του ΝΙΚΗ-12 επέστρεψε στην Ελλάδα μετά από δέκα ημέρες με το πλοίο «Σαπφώ».

Το «ΝΙΚΗ-13», με πλήρωμα τους Β. Νικολάου, Γ. Χατζηδάκη, Α. Κλεφτογιάννη και Β. Γκορέζη, δεν έφτασε ποτέ στην Κύπρο, καθώς μετά από περιπέτεια – για τους λόγους που είδαμε – προσγειώθηκε στη Ρόδο (Τα ανωτέρω στοιχεία από το wikipidia.org).

Τελικώς, αυτό το «λάθος» στη συνεννόηση με την κατά μία ώρα καθυστέρηση της ενημερώσεως του ΑΕΔ προς το ΓΕΕΦ και της εν συνεχεία νέας καθυστερήσεως του τελευταίου κατά 52 λεπτά να ενημερώσει το Α/Α Πυροβολικό που κάλυπτε το αεροδρόμιο, κόστισε τη ζωή σε 4 Αεροπόρους και 26 Καταδρομείς από το «ΝΙΚΗ-4» όπου διεσώθη μόνο ένας Καταδρομέας (ο Ζαφειρίου), εγκαταλείποντας το φλεγόμενο αεροσκάφος από ύψος και πέφτοντας στο έδαφος, καθώς και τον θάνατο 2 και τον τραυματισμό 9 ακόμα Καταδρομέων στο «ΝΙΚΗ-6», συνολικώς 32 άνδρες νεκροί και 10 τραυματίες.

Από τη δύναμη των 318 ανδρών της Α'ΜΚ, που μεταφέρθηκε με τα Noratlas στην Κύπρο, οι 278 παρέμειναν στη Μεγαλόνησο και πολέμησαν στους δύο «Αττίλες», αποτρέποντας την κατάληψη του αεροδρομίου Λευκωσίας από τους Τούρκους και παραδίδοντάς το στον έλεγχο των ανδρών του ΟΗΕ, αλλά και διασώζοντας τη Λευκωσία από την πλήρη κατάληψή της από τους εισβολείς..

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΚΛΙΚ ΕΔΩ