Στις 12 Δεκεμβρίου 1803 σημειώθηκε η ανατίναξη στο Κούγκι από τον καλόγηρο Σαμουήλ, στη διάρκεια του πολέμου που είχε ξεσπάσει μεταξύ του Αλή Πασά των Ιωαννίνων και των ακατάβλητων Σουλιωτών!
Στις
αρχές του 19ου
αιώνα, επί Οθωμανικής κυριαρχίας
ολόκληρου του Ελλαδικού χώρου, ο
Αλή Πασάς των Ιωαννίνων εκστράτευσε
για μία ακόμα φορά εναντίον των ακατάβλητων
Σουλιωτών, πολιορκώντας το ίδιο το
Σούλι. Έτσι οι Έλληνες αναγκάστηκαν να
οχυρωθούν σε πιο κατάλληλη θέση, στην
περιοχή
Κούγκι, κοντά στο Σούλι. Εκεί,
οι
Σουλιώτες υπέφεραν από έλλειψη προμηθειών
σε τρόφιμα και πυρομαχικά, καθώς – και
ίσως το πιο σημαντικό αυτό – και από
έριδες μεταξύ τους. Αργότερα ο Σουλιώτης
Πήλιος Γούσης πρόδωσε το Σούλι και έτσι
ο Αλή Πασάς το περικύκλωσε. Τότε κατέφυγαν
και ο καλόγερος Σαμουήλ μαζί με 400 άνδρες,
αμυνόμενοι κατά των Τουρκαλβανών.
Στις 12 Δεκεμβρίου 1803, μετά από πολλές κακουχίες, στερήσεις, αφόρητη πείνα και πίεση, μερικοί Σουλιώτες πραγματοποίησαν ηρωική επίθεση/έξοδο με τα σπαθιά και τα μαχαίρια στα χέρια, και αντικειμενικό σκοπό να διασπάσουν τον κλοιό των Τουρκαλβανών και να ξεφύγουν. Κάτι που πέτυχαν, αλλά δυστυχώς όχι όλοι. Όσοι είχαν παραμείνει ήλθαν σε συνεννόηση με τους Τουρκαλβανούς του Αλή Πασά και συμφώνησαν να υποχωρήσουν εγκαταλείποντας τα μέρη τους και να σωθούν.
Κατά την υποχώρησή τους όμως έγινε το ολοκαύτωμα στο Κούγκι, όταν ο καλόγερος Σαμουήλ μαζί με πέντε άνδρες, όταν έφτασε η στιγμή να παραδώσουν τις προμήθειες και τα πυρομαχικά τους, αντίταξε τις πυριτιδαποθήκες σκοτώνοντας μαζί και πολλούς άνδρες του Αλή Πασά!
Τότε, ο τελευταίος θεώρησε την ενέργεια αυτή, δηλαδή ανατίναξη του Κουγκίου ως καταπάτηση των όρων της συνθήκης, οπότε επιτέθηκε εναντίον των Σουλιωτών που κατευθύνονταν στην Πάργα και στο Ζάλογγο. Οι Σουλιώτες κατευθυνόμενοι στην Πάργα κατόρθωσαν ύστερα από σκληρές μάχες να φθάσουν στον προορισμό τους. Εκατό οικογένειες όμως, που κατευθύνονταν στο Ζάλογγο, προσβλήθηκαν από τους Τουρκαλβανούς και μόνο ένα τμήμα Σουλιωτών υπό τον Κίτσο Μπότσαρη κατάφερε να διασωθεί. Οι υπόλοιποι σκοτώθηκαν και αιχμαλωτίστηκαν, ενώ 22 γυναίκες και 6 άνδρες αυτοκτόνησαν από τα υψώματα με τα παιδιά τους, γεγονός που η λαϊκή φαντασία χαρακτήρισε ως το «χορό του Ζαλόγγου» και δημιούργησε και το σχετικό τραγούδι.
Τέλος, η καταστροφή των Σουλιωτών ολοκληρώθηκε με την μάχη του Σέλτσου. Αυτή η ηρωική πράξη αυτοθυσίας του Σαμουήλ κατέδειξε την αποφασιστικότητα των Ελλήνων αλλά και της Εκκλησίας για την ελευθερία και την υπεράσπιση της πατρίδος, ενώ το μοναδικό περιστατικό στο Ζάλογγο, κατέδειξε την αποφασιστικότητα και τον ηρωισμό της Σουλιώτικης ψυχής, ανδρών και γυναικών, να μην παραδοθούν στους αλλόθρησκους, γνωρίζοντας την τύχη τους και αρνούμενοι να την αποδεχτούν, προτιμώντας τον θάνατο, από την ατίμωση!