Στο φως έρχονται οι σχέσεις μεταξύ της κυβέρνησης της Άγκυρας και της ισλαμιστικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ, που βρίσκεται πλέον στην εξουσία στην Δαμασκό, σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών.
«Κανείς δεν τους ξέρει όσο εμείς», δήλωσε ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας και πρώην αρχηγός των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών Χακάν Φιντάν μιλώντας στο αραβικό δίκτυο Al Jazeera και εξηγώντας ότι η Άγκυρα είναι αυτή που έπεισε την Ρωσία και το Ιράν να μην σταματήσουν την επίθεση των ανταρτών που κατέληξε στην πτώση του Μπασάρ αλ-Ασαντ και του αιματηρού καθεστώτος του.
Ωστόσο, η νίκη των Σύρων ανταρτών με αιχμή του δόρατος την οργάνωση Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ δε ισοδυναμεί «με ανάληψη του ελέγχου» της Συρίας από την Τουρκία, διαβεβαίωσε ο ίδιος, απορρίπτοντας σχετική δήλωση του νεοεκλεγέντος προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Οι σχέσεις Άγκυρας και αλ Τζολάνι
«Η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ δεν είναι τουρκική μαριονέτα, αντίθετα με άλλες συριακές ανταρτικές οργανώσεις, αλλά η οργάνωση έχει από μακρούς στενούς δεσμούς με τους Τούρκους και έχει ανάγκη την τουρκική υποστήριξη», συνοψίζει ο Aron Lund του Century International.
Σε συνέντευξη που δημοσιεύθηκε χθες στην τουρκική φιλοκυβερνητική εφημερίδα Yeni Safak, ο ηγέτης της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ, ο Αμπού Μοχάμαντ αλ-Τζολάνι ή απλώς Αχμαντ αλ-Σάρα, δηλώνει ότι η κυβέρνησή του θα διατηρήσει «στρατηγική σχέση» με την Αγκυρα.
Σύμβολο αυτής της νέας εγγύτητας ανάμεσα στην Τουρκία και την Συρία, που υπήρξαν για μεγάλη περίοδο εχθροί, ο αρχηγός των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών Ιμπραχίμ Καλίν, άνθρωπος του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, σκηνοθέτησε και προέβαλε σκοπίμως την συνάντησή του με τον Αμπού Μοχάμαντ αλ-Τζολάνι τέσσερις μόλις ημέρες μετά την πτώση του Ασαντ.
«Οι νέοι ηγέτες της Συρίας είναι πολύ απασχολημένοι με το χτίσιμο νομιμοποίησης και επαφών με τις ξένες χώρες», λέει ο ειδικός αναλυτής της Μέσης Ανατολής, Aron Lund. «Δεν έχουν στην πραγματικότητα διπλωματικές επαφές ή την αναγκαία πείρα για να σταθούν σε διεθνές επίπεδο, άρα επωφελούνται πολύ από την βοήθεια της Αγκυρας», εξηγεί.
Η Τουρκία, η οποία έχει δηλώσει έτοιμη να χορηγήσει στρατιωτική βοήθεια στις νέες συριακές αρχές, κάλεσε χθες την διεθνή κοινότητα να αφαιρέσει την Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ από την λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων.
Κατά την επίσκεψή του στην Αίγυπτο, όπου θα γίνει δεκτός από τον αιγύπτιο ομόλογό του Αμπντελφατάχ αλ-Σίσι, ο Ταγίπ Ερντογάν είναι πιθανόν ότι θα προσπαθήσει να πείσει την Αίγυπτο, σημαντικό περιφερειακό παράγοντα, να έλθει σε επαφή με την νέα ηγεσία στην Δαμασκό, σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο.
«Κλειδί» η σταθερότητα
«Αν η Αγκυρα καταφέρει να βοηθήσει στην σταθεροποίηση της Συρίας, (...) η Συρία θα γίνει σύμμαχος της Τουρκίας», τονίζει ο Soner Cagaptay του Washington Institute of Near East Policy, ο οποίος πιστεύει ότι η Αγκυρα διαθέτει ήδη «περισσότερη επιρροή στην Δαμασκό από όση είχε ποτέ από το 1920».
Η Τουρκία θα μπορεί σε αντάλλαγμα να υπολογίζει στην εξουσία στην Δαμασκό για να την βοηθήσει να απαλλαγεί από τους κούρδους μαχητές της βόρειας Συρίας, τους οποίους εκλαμβάνει ως απειλή;
«Η νέα συριακή κυβέρνηση το επιθυμεί όσο κι εμείς», δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Αμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ.
Ο στρατιωτικός ηγέτης της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ δήλωσε από την πλευρά του στο AFP ότι η εξουσία της νέας ηγεσίας στην Δαμασκό θα ασκηθεί επίσης στις κουρδικές περιοχές της βορειοανατολικής Συρίας, οι οποίες τελούν υπό ημιαυτόνομη διοίκηση.
«Οι Τούρκοι θα ήθελαν να πιέσουν την Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ να πλήξει τους Κούρδους, αλλά εκείνη δεν θέλει να εμπλακεί», πιστεύει ειδικός στην Συρία που ανήκει σε δυτική διπλωματική αποστολή στην Τουρκία και δεν κατονομάζεται.
Σύμφωνα με την διπλωματική αυτή πηγή, ο ρόλος της Αγκυρας στην Συρία είναι «υπερτιμημένος», αλλά η Τουρκία έχει πλέον στην διάθεσή της έναν «πραγματικό οικονομικό μοχλό» χάρη στα κοινά της σύνορα μήκους 900 χιλιομέτρων με την Συρία.
H αντίδραση της Δύσης
Από την πλευρά τους, οι Δυτικοί θέλουν να αποφύγουν την επιβολή της Τουρκίας ως αναγκαίου και απαραίτητου συμμάχου της Δαμασκού.
Ετσι την Τρίτη, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωνε από την Αγκυρα ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να ενισχύσει τις σχέσεις με την συριακή ηγεσία.
«Η Τουρκία έχει γίνει ο ξένος παράγοντας με την μεγαλύτερη επιρροή στην Συρία, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν σημαντική επιρροή στην διεθνή νομιμοποίηση της νέας συριακής κυβέρνησης και στην χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης της χώρας», τονίζει ο Ömer Özkizilcik του Atlantic Council στην Άγκυρα.
«Επομένως, η εξέλιξη των πραγμάτων θα εξαρτηθεί επίσης από τον Ντόναλντ Τραμπ που θα αναλάβει τα καθήκοντά του τον Ιανουάριο, αλλά αυτός είναι ήδη πεπεισμένος ότι «η Τουρκία κρατά τα κλειδιά της Συρίας» καταλήγει ο ίδιος.
Η Συρία ξύπνησε όλες τις φιλοδοξίες του Ερντογάν: Το ενεργειακό παιχνίδι, ο EastMed και η απάντηση του φόρουμ EMGF
Τουρκικές εταιρείες είναι σε θέση να εξασφαλίσουν μεγάλα συμβόλαια για την ανοικοδόμηση εάν η κρατική οικονομία της Συρίας μετατραπεί σε ελεύθερη αγορά, ενώ διπλωματικά, η Άγκυρα θα μπορούσε να διαπραγματευτεί ευνοϊκές αμυντικές συμφωνίες με τη νέα κυβέρνηση στη Δαμασκό – ενδεχομένως επαναλαμβάνοντας παρόμοιες συμφωνίες που έχει συνάψει με το Αζερμπαϊτζάν, το Κατάρ, τη Σομαλία και τη Λιβύη – που θα διεύρυναν σημαντικά το στρατηγικό βάθος της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Μια νέα συριακή κυβέρνηση θα μπορούσε να είναι πιο πρόθυμη να αναγνωρίσει τις τουρκικές αξιώσεις Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) στην Ανατολική Μεσόγειο, ενισχύοντας τη θέση της Άγκυρας στις συνεχιζόμενες διαφορές με την Ελλάδα και την Κύπρο. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει τόσο τις τουρκικές διεκδικήσεις όσο και εκείνες της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου» (σ.σ Κατεχόμενα) – ένα de facto κράτος που αναγνωρίζεται μόνο από την Άγκυρα.
Παράλληλα όμως, θα μπορούσε να προωθηθεί το όραμα της Τουρκίας να καθιερωθεί ως κορυφαίος ενεργειακός κόμβος της περιοχή και το βασικό σημείο διαμετακόμισης μεταξύ των παραγωγών φυσικού αερίου στα ανατολικά και νότια της και των αγορών στα δυτικά της.
Η υφιστάμενη ενεργειακή υποδομή της και ο Δια-Ανατολικός Αγωγός Φυσικού Αερίου (Trans-Anatolian Natural Gas Pipeline), ο οποίος αποτελεί μέρος του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου παρέχουν μια καλή βάση για αυτές τις φιλοδοξίες. Ενα νέο, σταθερό συριακό κράτος δημιουργεί μια ευκαιρία για την Τουρκία να αξιοποιήσει αυτό το δυναμικό.
Το Φόρουμ Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου
Με τη δημιουργία ενός αγωγού φυσικού αερίου στα δυτικά της Συρίας και τη σύνδεσή του με το υφιστάμενο δίκτυο του αραβικού αγωγού φυσικού αερίου Arab Gas Pipeline (που συνδέει τη Συρία, την Ιορδανία και την Αίγυπτο), η Τουρκία θα μπορούσε να προσφέρει στους περιφερειακούς παραγωγούς φυσικού αερίου, όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος, μια πιο εμπορικά βιώσιμη διαδρομή προς τις ευρωπαϊκές αγορές σε σχέση με τις τρέχουσες εναλλακτικές λύσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG.
∞ Αυτό θα αποτελούσε ουσιαστική πρόκληση για το Φόρουμ Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου (East Mediterranean Gas Forum-EMGF) – μια συμμαχία που περιλαμβάνει την Αίγυπτο, το Ισραήλ, την Ελλάδα, την Κύπρο, την Παλαιστίνη, την Ιορδανία, την Ιταλία και τη Γαλλία.
∞ Το εμβληματικό έργο του EMGF για τον αγωγό EastMed έχει αντιμετωπίσει προβλήματα τεχνικής και οικονομικής βιωσιμότητας, με τον προτεινόμενο αγωγό βαθέων υδάτων μήκους 1.900 χιλιομέτρων που συνδέει το Ισραήλ και την Κύπρο με την Ελλάδα να σημειώνει μικρή πρόοδο.
Ο αγωγός υπέστη επίσης σημαντικό πλήγμα όταν οι ΗΠΑ απέσυραν την υποστήριξή τους το 2022. Μια χερσαία διαδρομή μέσω της Συρίας προς την υπάρχουσα υποδομή της Τουρκίας θα παρείχε μια συντομότερη, τεχνικά απλούστερη και πιο αποδοτική εναλλακτική λύση. Αυτό θα μπορούσε, επίσης, να αποτελέσει μια μελλοντική ευκαιρία για τον Λίβανο, ο οποίος δεν είναι μέλος του EMGF και θα μπορούσε να βρει μια τουρκική διαδρομή ιδιαίτερα ελκυστική εάν οι προσπάθειές του για εξερεύνηση φυσικού αερίου του αποδειχθούν επιτυχείς.
Επιπλέον, η σταθερότητα στη Συρία θα μπορούσε να επιτρέψει την αναβίωση του μακροχρόνια αδρανούς σχεδίου αγωγού για τη σύνδεση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου του Κατάρ με την Τουρκία μέσω της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας και της Συρίας. Το σχέδιο είχε απορριφθεί από το καθεστώς Assad, αλλά ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας, Alparslan Bayraktar, μόλις δύο ημέρες μετά την πτώση του Assad, εξέφρασε δημοσίως την προθυμία του να επανεξεταστεί το σχέδιο.
Αλλά η ανανεώσιμη ενέργεια μπορεί να προσφέρει μια πιο υποσχόμενη οδό συνεργασίας με ένα νέο καθεστώς στη Συρία σε μια αναδυόμενη ενεργειακή αρχιτεκτονική που θα μπορούσε να μεταμορφώσει την ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής και να υποστηρίξει την ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Και στις ανανεώσιμες πηγές
Η Τουρκία έχει σημειώσει σημαντική επιτυχία στην επέκταση του δικτύου ανανεώσιμων πηγών ενέργειας παρέχοντας ένα πρακτικό μοντέλο για τη μεταπολεμική ενεργειακή ανάπτυξη της Συρίας, η οποία διαθέτει άφθονους ηλιακούς πόρους. Μια τουρκο-συριακή διασύνδεση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούσε να λειτουργήσει ως κρίσιμος κόμβος σε ένα αναδυόμενο δίκτυο ηλεκτρισμού στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η προτεραιότητα στις βιώσιμες πηγές ενέργειας έναντι των συμβατικών δικτύων φυσικού αερίου φαίνεται να είναι ο καλύτερος τρόπος με τον οποίο η Τουρκία θα μπορούσε να μετατρέψει το προσωρινό στρατηγικό της πλεονέκτημα σε μακροχρόνια περιφερειακή επιρροή.
Με πληροφορίες από cnn.gr