Η Εθνική Πινακοθήκη πρόκειται να υποδεχθεί ξανά τα βανδαλισμένα έργα του Χριστόφορου Κατσαδιώτη στις αρχές Μαΐου, όπως προανήγγειλε η διευθύντρια του ιδρύματος, Συραγώ Τσιάρα.
Η σημαντική αυτή ανακοίνωση έγινε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου την Πέμπτη 10 Απριλίου για την αναδρομική έκθεση του Παναγιώτη Τέτση, απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τα έργα που είχε αφαιρέσει ο βουλευτής του κόμματος Νίκη, Νίκος Παπαδόπουλος.
Η επιστροφή των έργων στην Εθνική Πινακοθήκη και η συζήτηση για την ελευθερία της τέχνης
Η κυρία Τσιάρα τόνισε ότι τα έργα του Χριστόφορου Κατσαδιώτη θα επανέλθουν στην Εθνική Πινακοθήκη στις αρχές του επόμενου μήνα. Παράλληλα με την επιστροφή των έργων, προγραμματίζεται η διοργάνωση ειδικής ημερίδας που θα εστιάσει σε κρίσιμα ζητήματα όπως η ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης, το ιερό και το βλάσφημο στην τέχνη. Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί μια προσπάθεια να ανοίξει ένας ουσιαστικός διάλογος γύρω από τα όρια της τέχνης και την προστασία της καλλιτεχνικής ελευθερίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συγκεκριμένα έργα του Χριστόφορου Κατσαδιώτη αποτελούν μέρος της έκθεσης "Η σαγήνη του αλλόκοτου" που φιλοξενείται στην Εθνική Πινακοθήκη και θα διαρκέσει έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2025. Η έκθεση αυτή έχει προσελκύσει σημαντικό ενδιαφέρον τόσο για την καλλιτεχνική της αξία όσο και για τις συζητήσεις που έχει προκαλέσει σχετικά με τα όρια της καλλιτεχνικής έκφρασης.
Η αντίδραση της καλλιτεχνικής κοινότητας
Στην απόφαση της διευθύντριας της Εθνικής Πινακοθήκης για την επιστροφή των έργων του Κατσαδιώτη φαίνεται πως συνέβαλε καθοριστικά η κινητοποίηση της καλλιτεχνικής κοινότητας. Συγκεκριμένα, καλλιτέχνες και κληρονόμοι καλλιτεχνών με έργα στις εκθέσεις και τις συλλογές της Πινακοθήκης απέστειλαν επιστολή διαμαρτυρίας, ζητώντας την προσωρινή απόσυρση των δικών τους έργων μέχρι να επιστραφούν εκείνα που, όπως χαρακτηριστικά ανέφεραν, "παρανόμως κατέβηκαν από την έκθεση". Η κίνηση αυτή αναδεικνύει τη συλλογική στάση της καλλιτεχνικής κοινότητας απέναντι σε ζητήματα λογοκρισίας και παρέμβασης στην τέχνη.
Η επιστολή έχει ως εξής:
«Αξιότιμη Υπουργέ Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη, αξιότιμη Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης κ. Συραγώ Τσιάρα, αξιότιμα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Πινακοθήκης.
Έχει περάσει ένας μήνας από τον βανδαλισμό εικαστικών έργων στην Εθνική Πινακοθήκη (10.3.25) , μετά από την παράνομη επίθεση βουλευτή ακροδεξιού κόμματος και την αποκαθήλωση έργων της περιοδικής έκθεσης Η σαγήνη του αλλόκοτου. Παρά τις διαβεβαιώσεις του ΥΠΠΟ και της Εθνικής Πινακοθήκης, τα έργα αυτά δεν έχουν αναρτηθεί εκ νέου. Δικαιολογίες του τύπου «εξετάζονται με τη συμβολή ειδικών, οι όροι και οι προϋποθέσεις της ασφαλούς επανέκθεσής τους», υποτιμούν τη νοημοσύνη μας και θέτουν ερωτήματα για τους πραγματικούς λόγους ολιγωρίας.
Η ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης προστατεύεται συνταγματικά από το άρθρο 16 του Συντάγματος. Η αδράνεια του Υπουργείου Πολιτισμού και της Εθνικής Πινακοθήκης να εκπληρώσουν τον θεσμικό τους ρόλο ως θεματοφυλάκων του Συντάγματος, μας προσβάλλει, και ως δημοκρατικούς πολίτες και ως καλλιτέχνες.
Εμείς, οι δημιουργοί έργων, τα οποία εκτίθενται ή αποτελούν μέρος της Συλλογής της Πινακοθήκης, καθώς και οι κληρονόμοι ή νόμιμοι εκπρόσωποι καλλιτεχνών, των οποίων έργα βρίσκονται στους χώρους της Πινακοθήκης, ζητούμε την προσωρινή απόσυρση των έργων μας από τους εκθεσιακούς χώρους, έως ότου επανεκτεθούν τα έργα που παρανόμως κατέβηκαν από την έκθεση. Καλούμε την Εθνική Πινακοθήκη και το ΥΠΠΟ να δράσουν σύμφωνα με το Νόμο και να επανεκθέσουν τώρα τα έργα που αποκαθηλώθηκαν, όπως ακριβώς υπαγορεύει ο Νόμος και το δημοκρατικό πολίτευμα. Αλλιώς, γιατί είδους πολιτισμό μιλάμε;
Με εκτίμηση,
Ακριθάκη Χλόη, φωτογράφος /εικαστικός, νόμιμη κληρονόμος των έργων του Αλέξη Ακριθάκη)
Αρφαράς Μιχάλης, εικαστικός, Ομότιμος Καθηγητής της ΑΣΚΤ
Βερούκας Αλέξης, εικαστικός
Βουρλούμη Ειρήνη, Βουρλούμης Παναγής, Βουρλούμης Ανδρέας (νόμιμοι εκπρόσωποι του Ανδρέα Βουρλούμη.
Γιαβρόπουλος Νίκος, καλλιτέχνης της κινούμενης εικόνας
Διβάρης Γιώργος, εικαστικός , Καθηγητής, Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών, ΑΠΘ
Εγγονοπούλου Ερριέττη (νόμιμη κληρονόμος των έργων του Νίκου Εγγονόπουλου)
Ιγνατάκη Μαριάννα, εικαστικός
Καβαλλιεράτος Διονύσης, εικαστικός
Μιχαηλίδης Μίλτος (νόμιμος εκπρόσωπος των έργων του Γιάννη Μιχαηλίδη)
Μυλωνά Ελένη, εικαστικός (νόμιμη κληρονόμος των έργων της Άλεξ Μυλωνά)
Ξαγοράρης Ζάφος, εικαστικός , Καθηγητής στην ΑΣΚΤ
Ξενάκης Δημήτρης (νόμιμος κληρονόμος των έργων του Κοσμά Ξενάκη)
Παναγιωτίδη Μαλβίνα, εικαστικός
Παππάς Αλέκος (νόμιμος κληρονόμος των έργων του Γιάννη Παππά)
Σαχίνης Ξενής, εικαστικός, Καθηγητής στην ΑΣΚΤ ΑΠΘ, Τέως Κοσμήτορας της Σχολής
Στεφανή Εύα, σκηνοθέτις, Καθηγήτρια Τμήμα Επικοινωνίας και ΕΜΜΕ, ΕΚΠΑ
Τρανός Νίκος, εικαστικός, Αφυπ. Καθηγητής στην ΑΣΚΤ, Τέως Πρύτανης της ΑΣΚΤ
Τσιτσόπουλος Φίλιππος, εικαστικός
Τσουμπλέκας Δημήτρης, εικαστικός /φωτογράφος και Τσουμπλέκα Άννα (νόμιμοι εκπρόσωποι των έργων του Νίκου Κεσσανλή και Χρύσας Ρωμανού)
Χαραλάμπους Πάνος, εικαστικός, Ομότιμος Καθηγητής στην ΑΣΚΤ, Τέως Πρύτανης της ΑΣΚΤ
Χαρβαλιάς Γιώργος, εικαστικός, Αφυπ. Καθηγητής στην ΑΣΚΤ, Τέως Πρύτανης
Χανδρής Παντελής, εικαστικός, Καθηγητής ΑΣΚΤ
Ψυχούλης Αλέξανδρος, εικαστικός, Καθηγητής, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας».