“H αποκατάσταση του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου, αυτού του αρχιτεκτονικού θαύματος, δεν υπηρετεί μόνο σαν μία μαρτυρία του πλούσιου πολυπολιτισμικού και θρησκευτικού παρελθόντος της Πόλεως και του κοινωνικού και ποιμαντικού έργου που προσέφερε το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην κοινωνία, αλλά υπογραμμίζει επίσης τη σημασία της διαφύλαξης της τεράστιας και ποικιλόμορφης πολιτιστικής κληρονομιάς εδώ σε αυτά τα ιερά εδάφη”, επεσήμανε ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος στον χαιρετισμό του προς τους συμμετέχοντες στη σχετική συνάντηση εργασίας, που διοργανώθηκε με πρωτοβουλία της Αντιπροσωπείας της Europa Nostra στην Τουρκία, σε συνεργασία με την Επιτροπή του Οικουμενικού Πατριαρχείου για τη διάσωση και αναστήλωση του ιστορικού αυτού κτηρίου, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή, χθες 13 Ιανουαρίου 2024.
«Αυτός είναι ο λόγος», πρόσθεσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης, «για τον οποίο ενθαρρύνουμε τον ανοιχτό διάλογο, τη συνεργασία και την κοινή δέσμευση για τη διασφάλιση του μέλλοντος του ιστορικού Ελληνικού Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου για τις επόμενες γενιές».
Στην ομιλία του, που πραγματοποίησε στην αγγλική γλώσσα, ο Πατριάρχης αναφέρθηκε στην ιστορία του Ορφανοτροφείου, η οποία όπως είπε, «είναι βαθιά συνυφασμένη με την ανθεκτικότητα της Κοινότητάς μας εδώ σε αυτή τη μεγάλη Πόλη, ειδικά κατά τα δύσκολα χρόνια του προηγούμενου αιώνα», ενώ αναφερόμενος στις προσπάθειες του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την αποκατάσταση του ξύλινου κτηριακού συγκροτήματος επεσήμανε τις οικονομικές δυσκολίες του εγχειρήματος.
«Το 2018, η Europa Nostra και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων αναγνώρισαν δικαίως το Ελληνικό Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου ως ένα από τα επτά περισσότερο απειλούμενα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης, εφιστώντας την προσοχή στην επισφαλή κατάστασή του. Επιπλέον, όλα αυτά τα χρόνια, προσπαθήσαμε επίσης να ενθαρρύνουμε τοπικούς και ξένους συνεργάτες να συμβάλλουν στη διάσωση και αποκατάσταση του κτηρίου, πριν αυτό καταστεί αδύνατο», τόνισε ο Οικουμενικός Πατριάρχης.
Μηνύματα και χαιρετισμούς απηύθυναν ο επικεφαλής της Europa Nostra Τουρκίας Καθηγητής κ. Yüksel Dinçer, και oι κύριοι Guy Clausse, αντιπρόεδρος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Europa Nostra, και Κώστας Σταματόπουλος, μέλος της ίδιας πανευρωπαϊκής Οργάνωσης και Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, ενώ ομιλίες πραγματοποίησαν έγκριτοι επιστήμονες και ειδικοί από την Τουρκία και το εξωτερικό, οι οποίοι παρακολουθούν το ζήτημα αναστήλωσης του Ορφανοτροφείου, καθώς και ο Εντιμολ. Άρχων Μ. Χαρτοφύλακας κ. Παντελεήμων Βίγκας, συντονιστής της σχετικής Επιτροπής του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Η Europa Nostra είναι ένας πανευρωπαϊκός οργανισμός για την Πολιτιστική Κληρονομιά, η οποία εκπροσωπεί οργανώσεις πολιτών που εργάζονται για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιά της Ευρώπης.
Το Ορφανοτροφείο έχει έκταση 20.000 τ.μ. και ύψος 26 μέτρων – όταν φτιάχτηκε ήταν ένας ξύλινος γίγαντας. Διαθέτει 206 δωμάτια, κουζίνα, βιβλιοθήκη, δημοτικό σχολείο και εργαστήρια επαγγελματικής κατάρτισης.
Είναι το δεύτερο μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο στον κόσμο και κατασκευάστηκε το 1898 από τον γαλλο-οθωμανό αρχιτέκτονα Αλεξάντρ Βαλορί με σκοπό να στεγάσει ένα πολυτελές ξενοδοχείο και καζίνο, το Prinkipo Palace, που θα ανήκε στην ευρωπαϊκή εταιρεία επιβατικών τρένων που διαχειριζόταν το Οριάν Εξπρές.
Παρ’ όλα αυτά, ο σουλτάνος Αμπντούλ Χαμίτ Β’ δεν έδωσε άδεια για τη λειτουργία του και το κτίριο αγοράστηκε το 1903 από τη σύζυγο του επιφανούς έλληνα τραπεζίτη Γεώργιου Ζαρίφη, την Ελένη Ζαρίφη, έναντι 3.700 χρυσών λιρών. Εκείνη το δώρισε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Ετσι ξεκίνησε η λειτουργία του ως ορφανοτροφείου, η οποία διεκόπη ξαφνικά το 1964, μέσα σε μια τεταμένη ατμόσφαιρα, και σφραγίστηκε από το τουρκικό κράτος. Εκτοτε, το Ορφανοτροφείο, που φιλοξένησε χιλιάδες παιδιά, εγκαταλείφθηκε. Από το 2012 περιήλθε στην κατοχή του Οικουμενικού Πατριαρχείου μετά από προσφυγή που είχε καταθέσει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.