Στις 30 Νοεμβρίου 1944 έχουμε την καθέλκυση για λογαριασμό του Βασιλικού Ναυτικού της Βρετανίας (Royal Navy) του θωρηκτού HMS “VANGUARD”, του τελευταίου θωρηκτού που καθελκύεται όχι μόνο για το ναυτικό της χώρας του, αλλά και παγκοσμίως. Η καθέλκυση πραγματοποιήθηκε από τη νεαρή τότε πριγκίπισσα Ελισάβετ, τη μετέπειτα Βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η καθέλκυση αυτή του τελευταίου βρετανικού θωρηκτού, αλλά και του τελευταίου του προαναφερθέντος τύπου πολεμικού σκάφους, σηματοδότησε και το τέλος μιας ολόκληρης εποχής στη θάλασσα και για τα πολεμικά ναυτικά όλου του κόσμου, καθώς το κέντρο βάρους του βασικού πλοίου επιφανείας «μετατοπίστηκε» από τα θωρηκτά στα αεροπλανοφόρα, καθώς τα διδάγματα που αποκομίστηκαν από τις συγκρούσεις στις θάλασσες όλου του κόσμου κατέδειξαν την αξία της ναυτικής αεροπορίας και του αεροπλανοφόρου, σε σχέση με την ισχύ των πυροβόλων και των θωρηκτών!
Το HMS “Vanguard” ήταν το τελευταίο ταχύ θωρηκτό, η ναυπήγηση του οποίου ξεκίνησε διαρκούντος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και εισήλθε στην ενεργό υπηρεσία μετά το πέρας αυτού, αποτελώντας το ταχύτερο και μεγαλύτερο πλοίο του Βασιλικού Ναυτικού, αλλά και το μοναδικό πλοίο της κλάσεώς του που ναυπηγήθηκε αφού στη συνέχεια και επειδή ο Β’ΠΠ είχε τελειώσει, κρίθηκε σκόπιμο όπως για λόγους οικονομίας αλλά και επιχειρησιακούς, να μη ναυπηγηθούν τα υπόλοιπα της κλάσεώς του
Η σχεδίαση και η ναυπήγηση του HMS “Vanguard” άλλαξε αρκετές φορές στη διάρκεια του Β’ΠΠ και γι’ αυτό η καθέλκυσή του έγινε στις 30 Νοεμβρίου 1944, αν και είχε παραγγελθεί στις 14 Μαρτίου 1941 και είχε τοποθετηθεί η τρόπις του (=το πρώτο μέταλλο του σκάφους) στις 2 Οκτωβρίου 1941!
Στις 12 Μαΐου 1946, το σκάφος εισήλθε στην ενεργό υπηρεσία και ανέλαβε καθήκοντα στο Βρετανικό Στόλο και η πρώτη του αποστολή που ανέλαβε ήταν να μεταφέρει τον τότε Βασιλέα Γεώργιο Ε’ και τη Βασιλική Οικογένειά του στην περιοδεία του στη Νότιο Αφρική. Μετά την επιστροφή από αυτό το πολύμηνο ταξίδι και τη συντήρηση/επισκευές στην οποία πέρασε, το HMS “VANGUARD” προγραμματίστηκε και για ένα δεύτερο Βασιλικό Ταξίδι, το 1948, αυτή τη φορά στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία, το οποίο όμως ακυρώθηκε, εξαιτίας του θανάτου του Βασιλέως Γεωργίου Ε’ και το σκάφος, στις αρχές του 1949, έγινε η ναυαρχίδα του πανίσχυρου Βρετανικού Στόλου της Μεσογείου, το Αρχηγείο του οποίου ήταν στη Μάλτα.
Στα μέσα του 1949, το HMS “VANGUARD” επέστρεψε στα Μητροπολιτικά ύδατα και έγινε η ναυαρχίδα του “Home Fleet Training Sqandron”, δηλ. της «Εκπαιδευτικής Μοίρας του Μητροπολιτικού Στόλου» του Ηνωμένου Βασιλείου! Όπου και αν υπηρέτησε το σκάφος, λόγω του όγκου του αλλά και των …ανέσεών του εκτελούσε το ρόλο της ναυαρχίδος της δυνάμεως που υπηρετούσε καθώς είχε άνετους χώρους για τον εκάστοτε ναύαρχο διοικητή το συνήθως πολυπληθές επιτελείο του.
Στη διάρκεια της δεκαετίας του ’50, το HMS “VANGUARD” συμμετείχε σε πλήθος εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και ασκήσεων του ΝΑΤΟ, ενώ το 1953 συμμετείχε στην «Επιθεώρηση του Στέμματος» (Coronation Review), όπου η νέα τότε Βασίλισσα Ελισάβετ επιθεώρησε τον κραταιό – ακόμη και την εποχή αυτή – Βρετανικό Στόλο!
Το 1955, και ενώ το σκάφος είχε ανέβει στη δεξαμενή για συνήθη συντήρηση και επισκευές, το Ναυαρχείο ανακοίνωσε ότι το σκάφος, μετά την ολοκλήρωση των επισκευών θα μεταφερόταν στον εφεδρικό Στόλο.
Τελικώς, στις 7 Ιουνίου 1960, το HMS “VANGUARD” αποσύρθηκε από την ενεργό υπηρεσία και μέχρι το τέλος της ίδιας χρονιάς πωλήθηκε για παλιοσίδερα και οδηγήθηκε στο διαλυτήριο!
Τεχνικά χαρακτηριστικά του HMS “VANGUARD”
- Ολικό Μήκος: 248,2 μέτρα
- Μέγιστο πλάτος: 32,8 μέτρα
- Μέγιστοβύθισμα: 11 μέτρα
- Εκτόπισμα: 45.200 τόνους με σταθερό φόρτο/52.250 τόνοι με πλήρες φόρτο
- Το σκάφος διέθετε διπύθμενα με μεταξύ τους διαφορά 1,5 μέτρο και ήταν χωρισμένο σε 27 υδατοστεγή μεταξύ τους τμήματα για μεγαλύτερη ασφάλεια.
- Πρόωση: Τέσσερις ατμολέβητες, με ισάριθμους άξονες μεταδόσεως κινήσεως, που κατέληγαν σε τέσσερις έλικες.
- Ταχύτητα: Μπορούσε να αναπτύξει μέγιστη ταχύτητα 30 κόμβων (56 χ.α.ω.)
- Εμβέλεια: 8.250 ναυτ.μίλια (15.280 χλμ) με οικονομική ταχύτητα 15 κόμβων.
- Κύριος οπλισμός: 8 πυροβόλα, διαμετρήματος των 15 ιντσών (381 mm), σε τέσσερις πύργους των δύο κανών έκαστος («Α», «Β» στην πρώρα και «Χ», «Υ» στην πρύμνη). Τα πυροβόλα αυτά έβαλλαν οβίδες βάρους 879 κιλών εκάστη σε μέγιστη απόσταση 30.680 μέτρων, απόσταση που μπορούσε να αυξηθεί στα 34.630 μέτρα με τη χρήση ειδικών προωθητικών γεμισμάτων! Ο ρυθμός βολής ήταν δύο βολές το λεπτό και το σκάφος μετέφερε αναχορηγία 100 βλημάτων ανά πυροβόλο, δηλαδή 800 οβίδες εν συνόλω.
- Δευτερεύων οπλισμός: Ο δευτερεύων οπλισμός του σκάφους αποτελείτο από 16 πυροβόλα των 5,25 ιντσών (133 mm), διπλού ρόλου, επί οκτώ πύργων των δύο πυροβόλων έκαστος, που βρίσκονταν ανά δύο εκατέρωθεν του κάθε κύριου πυροβόλου. Έβαλαν οβίδες των 80 πάουντ (36,3 κιλά) έκαστο, με αυτόματο σύστημα φορτώσεως και βολής, γεγονός που επέτρεπε να βάλλουν 18 οβίδες το λεπτό, ανά πυροβόλο, σε μέγιστη απόσταση 22.010 χιλιομέτρων. Το σκάφος διέθετε αναχορηγία 391 οβίδων ανά πυροβόλο! Τέλος, για την αντιαεροπορική άμυνα του σκάφους υπήρχαν και 73 πυροβόλα Bofors των 40 mm!
- Πλήρωμα: Το 1947, ως ναυαρχίδα είχε πλήρωμα αποτελούμενο από 1.975 άνδρες (115 αξιωματικούς και 1.860 υπαξιωματικούς και ναύτες).