Oταν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βγήκε νικητής των εκλογών της 3ης Νοεμβρίου του 2002, ουδείς είχε προβλέψει πως θα καταφέρει να παραμείνει στην εξουσία για 20 ολόκληρα χρόνια και ότι θα διεκδικήσει άλλη μια πενταετία στις εκλογές του 2023. Κι όμως, ο Ερντογάν τα κατάφερε και τώρα ως πρόεδρος της Τουρκίας υπόσχεται «τον αιώνα της Τουρκίας», όπως είναι το προεκλογικό του σύνθημα, δηλαδή καλύτερες ημέρες μέσα σε αυτόν τον αιώνα.
Αναλυτές εκτιμούν πως αυτή η γενική υπόσχεση για καλύτερες ημέρες έχει άμεση σχέση με τη δραστική φτωχοποίηση του τουρκικού λαού τα τελευταία δύο χρόνια. Σχεδόν όλοι οι Τούρκοι πολίτες παραδέχονται πως μέχρι και το 2019, κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Ερντογάν, βελτιώθηκε η ζωή τους σε οικονομικό επίπεδο. Ωστόσο, οικονομολόγοι τονίζουν πως από το 2020 η οικονομική πολιτική της τουρκικής κυβέρνησης δεν έχει καμία σχέση με το επιτυχημένο παρελθόν.
Όπως σημειώνει ο ανταποκριτής του ΣΚΑΙ στην Άγκυρα Μανώλης Κωστίδης ,ο επίσημος πληθωρισμός, σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία της Τουρκίας, τον Οκτώβριο έφτασε στο 85,5%, όμως ο πραγματικός πληθωρισμός έχει φτάσει σε τριψήφια ποσοστά.
Τα στοιχεία που δείχνουν την απότομη φτωχοποίηση των Τούρκων σοκάρουν πολιτικούς και οικονομικούς αναλυτές. Ο βασικός μισθός σήμερα είναι 5.500 τουρκικές λίρες (298 ευρώ) και, σύμφωνα με την εφημερίδα Birgun, ένας Τούρκος εργαζόμενος με βασικό μισθό μπορούσε το 2021 να αγοράσει 2.127 ψωμιά, ενώ σήμερα μπορεί να αγοράσει μόλις 1.100 ψωμιά. Το 2021 πάλι με τον ίδιο μισθό μπορούσε να αγοράσει 850 κιλά ζάχαρης, φέτος μόλις 197 κιλά. Από τα 2.913 αυγά το 2021, φέτος μπορεί να αγοράσει 2.115. Με τον συγκεκριμένο μισθό το 2021 αγόραζε 251 λίτρα γάλακτος, ενώ φέτος οι δυνατότητές του αρκούν για μόλις 178 λίτρα, και από 680 πακέτα (500 γραμμαρίων) μακαρόνια, φέτος ο Τούρκος εργαζόμενος μπορεί να αγοράσει 523 πακέτα.
Υπό αυτές τις συνθήκες ο Ταγίπ Ερντογάν θα διεκδικήσει την επανεκλογή του. Οι πλουσιοπάροχες υποσχέσεις του, όπως φθηνές κρατικές κατοικίες στους φτωχούς, και η εθνικιστική ρητορική βελτιώνουν τα ποσοστά του κυβερνώντος κόμματος, όπως και του κυβερνητικού εταίρου του, Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Ωστόσο, υπάρχει δρόμος που πρέπει να διανυθεί έτσι ώστε να φθάσει στο απαραίτητο ποσοστό του 50,1%.
Καθοριστικό ρόλο σε αυτές τις εκλογές θα παίξουν και οι νέοι. Από τα 62 εκατομμύρια ψηφοφόρων, τα 20 εκατομμύρια είναι κάτω των 30 ετών. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, το 87% των νέων πιστεύει πως τους επόμενους τρεις μήνες η οικονομική κρίση θα ενταθεί. Το 84% αναφέρει πως η οικονομική του κατάσταση θα χειροτερέψει και αυτά τα στοιχεία θεωρούνται ιδιαίτερα κρίσιμα για το αποτέλεσμα των εκλογών.
Η λύση Γκιουλ
Καίριο ρόλο στις εκλογές θα παίξει και η στάση των κομμάτων της αντιπολίτευσης, που μέχρι και σήμερα δεν ανακοινώνουν τον υποψήφιό τους για την προεδρία. Ο πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου αλλά και ο δήμαρχος της Αγκυρας Μανσούρ Γιαβάς είναι από τα ονόματα που ακούγονται ως φαβορί. Πάντως, υπάρχουν πληροφορίες πως τα κόμματα της αντιπολίτευσης ίσως αιφνιδιάσουν και ανακοινώσουν ως υποψήφιό τους τον πρώην πρόεδρο της Τουρκίας Αμπντουλάχ Γκιουλ. Ο Γκιουλ ήταν συνιδρυτής του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης της Τουρκίας, συνοδοιπόρος του Ερντογάν. Είχε ασκήσει και καθήκοντα πρωθυπουργού αλλά και υπουργού Εξωτερικών. Στην αντιπολίτευση υπάρχουν σκέψεις πως το όνομά του ίσως μπορούσε να προσελκύσει και κάποιους ψηφοφόρους του AKP που έχουν απογοητευθεί από τη σημερινή κατάσταση.
Εμπειροι πολιτικοί αναλυτές υπενθυμίζουν πως ο Ερντογάν σήμερα δεν έχει κανέναν δίπλα του από όσους είχε ξεκινήσει την πορεία του το 2002. Ο Αμπντουλάχ Γκιουλ, ο πρώην υπουργός Οικονομικών Αλί Μπαμπατζάν, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, ο πρώην αντιπρόεδρος Μπουλέντ Αρίντς και πολλοί άλλοι συνοδοιπόροι του δεν είναι πια δίπλα του.
Μια φωτογραφία στα εγκαίνια του εργοστασίου του ηλεκτρικού αυτοκινήτου Togg ίσως είναι ενδεικτική για το σημερινό περιβάλλον του κ. Ερντογάν. Ο πρόεδρος της Τουρκίας στην αναμνηστική φωτογραφία είχε δίπλα του την πρώην πρωθυπουργό Τανσού Τσιλέρ, που είχε προκαλέσει το θέμα των Ιμίων, τον πρόεδρο του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος ήταν αντιπρόεδρος της κυβέρνησης στην οικονομική κρίση του 2001, αλλά και τον Ντογού Περίντσεκ, o oποίος είναι πρόεδρος του κόμματος Πατρίδα. Πρώην κομμουνιστής, τώρα εθνικιστής, υποστηρικτής των θέσεων της Ρωσίας, ενώ κάποια αντιπολιτευόμενα μέσα ενημέρωσης ισχυρίζονται ότι διαθέτει πολλές διασυνδέσεις εντός του κρατικού μηχανισμού.
Για την αλλαγή του περιβάλλοντος του Ταγίπ Ερντογάν ίσως είναι ενδεικτική και η παρατήρηση ενός έμπειρου δημοσιογράφου ο οποίος ανέφερε πως «κάποτε, σε πολλές συγκεντρώσεις του Ερντογάν έπαιζαν τα τραγούδια και του Αχμέτ Καγιά (σ.σ. Κούρδος τραγουδιστής με πολλά πολιτικά τραγούδια διαμαρτυρίας), τώρα όμως αυτά δεν υπάρχουν. Τώρα περισσότερο ακούγονται τραγούδια και ύμνοι από τους γενίτσαρους».