Η πρόσφατη συγκέντρωση 80.000 ρώσων στρατιωτών στα σύνορα με την Ουκρανία και στην Κριμαία έχει προκαλέσει μεγάλη ανησυχία στη διεθνή κοινότητα, καθώς υπάρχει πιθανή απειλή πολέμου.
Η Ουκρανία και η Ρωσία βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση από το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία και τάχθηκε με το μέρος των αυτονομιστικών δυνάμεων στο Ντονμπάς.
Οι εχθρότητες στην περιοχή δεν απασχολούν τα τελευταία χρόνια τις εφημερίδες. Η πρόσφατη επιδείνωση της κατάστασης όμως υπενθυμίζει ότι η σύγκρουση δεν έχει τελειώσει. Με δεδομένη μάλιστα τη στρατηγική σημασία της Ουκρανίας για τη Ρωσία, οποιαδήποτε λύση μοιάζει πολύ μακρινή. Ενας συνδυασμός παραγόντων εξηγεί γιατί παρακολουθούμε τώρα αυτή την ένταση και γιατί η Ρωσία μπορεί να κλιμακώσει τη σύγκρουση στην Ουκρανία.
Πρώτον, μετά την εκλογή του Τζο Μπάιντεν, η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτον ήταν αναμενόμενη. Οι κινήσεις της Ρωσίας στην ανατολική Ουκρανία είναι ένας τρόπος για τη χώρα αυτή να δείξει την κυριαρχία της.
Δεύτερον, έχουν επαναληφθεί τελευταία οι συζητήσεις για ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Αν και κάτι τέτοιο είναι απίθανο στο προσεχές μέλλον, η Μόσχα θέλει να δείξει την κατηγορηματική της αντίθεση.
Τρίτον, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει εντείνει από τον περασμένο Φεβρουάριο τις προσπάθειες να περιορίσει την επιρροή των φιλορωσικών πολιτικών και ολιγαρχικών δυνάμεων στην Ουκρανία, όπως φαίνεται και από τη λήψη μέτρων εναντίον του Βίκτορ Μεντβέτσουκ, ενός από τους αρχηγούς της αντιπολίτευσης και στενού φίλου του Πούτιν.
Τέταρτον, η Μόσχα δεν έχει καταφέρει ακόμη να λύσει τα προβλήματα υδροδότησης της Κριμαίας, τα οποία είχε υποσχεθεί να λύσει μέχρι το καλοκαίρι του 2021. Τα προβλήματα αυτά προέκυψαν όταν το Κίεβο έκοψε την παροχή νερού στη χερσόνησο και έχουν ως αποτέλεσμα να αυξάνεται πολύ το κόστος της κατοχής της από τη Ρωσία: σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, η κατοχή της Κριμαίας κόστισε στη Μόσχα τα πρώτα πέντε χρόνια 23 δισεκατομμύρια δολάρια.
Πέμπτον, η Τουρκία έχει επίσης αυξήσει τη στήριξή της προς την Ουκρανία και έχει καταδικάσει τη ρωσική επιθετικότητα. Η Ρωσία έχει εκφράσει ανησυχία για την παρουσία τουρκικών drones στο Ντονμπάς. Και το ζήτημα αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο μετά τον περυσινό πόλεμο στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, όπου η Ρωσία είδε με πολύ κακό μάτι τη στήριξη της Τουρκίας προς το Αζερμπαϊτζάν.
Παρά την κλιμάκωση των εντάσεων, όμως, ο κίνδυνος μιας ολομέτωπης σύγκρουσης ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία ή μιας ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία παραμένει μικρός. Το κόστος μιας ρωσικής επέμβασης όπως εκείνη στην Κριμαία θα ήταν πολύ μεγάλο, ιδιαίτερα ενόψει των κρίσιμων εκλογών για την Ντούμα τον ερχόμενο Σεπτέμβριο.
Eπιπλέον, η Ουάσινγκτον επέβαλε στις 15 Απριλίου νέες κυρώσεις στη Ρωσία, κάτι που είναι σημαντικό γιατί δείχνει ότι ο Μπάιντεν δεν σκοπεύει να μείνει στα λόγια.
Το κόστος μιας στρατιωτικής κλιμάκωσης θα είναι μεγάλο και για το Κίεβο. Η βασική προεκλογική υπόσχεση του προέδρου Ζελένσκι ήταν ότι θα έδινε τέλος στον πόλεμο. Αν δεν το καταφέρει, το πλήγμα για τη δημοτικότητά του - που δεν έχει πάψει να μειώνεται από τότε που ανέλαβε την εξουσία - μπορεί να αποβεί μοιραίο.
Παρά τη θεωρητική στήριξή της προς την Ουκρανία, η Δύση δεν προτίθεται να της παράσχει στρατιωτική στήριξη αν τα πράγματα χειροτερέψουν. Το ίδιο συνέβη άλλωστε όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Κριμαία το 2014. Το Κίεβο λοιπόν θα πρέπει να τα βγάλει πέρα μόνο του. Είναι ενδεικτικό ότι στις 14 Απριλίου η Ουάσινγκτον ματαίωσε την αποστολή αμερικανικών πολεμικών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα.
Πηγή: Conversation / Λιάνα Σεμτσούκ, υποψήφια διδάκτορας της πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης