Λάμπρος Ζαχαρής
Καθηγητές πανεπιστημίου εκτιμούν μιλώντας στο Sputnik ότι πολλά από τα σημεία της συμφωνίας που ήρθε για κύρωση στη Βουλή παραμένουν ασαφή, ενώ τα Σκόπια δεν έχουν ολοκληρώσει τις υποχρεώσεις τους.
Την ώρα που η Συμφωνία των Πρεσπών περνά από το ελληνικό κοινοβούλιο, προβληματικά χαρακτηρίζονται από τους ειδικούς πολλά σημεία της. Αλέξης Τσίπρας και Ζόραν Ζάεφ κατέληξαν σε συμφωνία τον περασμένο Ιούνιο και παρά τις αντιδράσεις από τους πολίτες και των δύο κρατών, ήρθε η ώρα των ελλήνων βουλευτών να την επικυρώσουν.
Σαφές παραμένει το αίτημα από καθηγητές, βουλευτές και στελέχη της αντιπολίτευσης για το τελικό κείμενο του Συντάγματος της γειτονικής χώρας, αφού μέχρι στιγμής έχουν φτάσει μόνο οι αναθεωρήσεις χωρίς την ενσωμάτωσή τους στο τελικό κείμενο. Οι ίδιες εκτιμήσεις αναφέρουν ότι η Συμφωνία των Πρεσπών έχει έρθει στο ελληνικό κοινοβούλιο χωρίς να έχει μελετηθεί και ειδικότερα χωρίς να έχουν τηρηθεί τα προβλεπόμενα από την πλευρά της πΓΔΜ.
Μάλιστα, ακόμα και ο εθνικός ύμνος της γειτονικής χώρας παραμένει απαράλλαχτος και ας αναφέρεται στη «Μακεδονία» και όχι στη «Βόρεια Μακεδονία». Την ίδια ώρα, αβέβαιο παραμένει αν η Συμφωνία των Πρεσπών μπορεί να μπλοκαριστεί στη συνέχεια της εφαρμογής της ή αν δημιουργεί νομικά και πολιτικά τετελεσμένα για τα συμβαλλόμενα μέρη, δημιουργώντας σύγχυση και ένα θολό τοπίο για την επόμενη μέρα της ψήφισης.
Σύμφωνα με τους καθηγητές Άγγελο Συρίγο και Βενιαμίν Καρακωστάνογλου, η διαδικασία κύρωσης από τη Βουλή γίνεται πολύ βιαστικά και με μεγάλη προχειρότητα.
«Φοβούμαι για πολλές εκπλήξεις μέσα στο Σύνταγμα της γειτονικής χώρας. Πρέπει να δούμε το τελικό κείμενο του Συντάγματος της γειτονικής χώρας. Δεν είναι σαφής ο τρόπος που ενσωματώνονται οι τροποποιήσεις. Οι Σκοπιανοί έστειλαν το κείμενο του Συντάγματος όπως ισχύει έως σήμερα και τις τροποποιήσεις ξεχωριστά», επισημαίνει ο Άγγελος Συρίγος, αναπληρωτής καθηγητής διεθνούς δικαίου και εξωτερικής πολιτικής στο Πάντειο πανεπιστήμιο.
«Παράθυρα» ανοίγει η πρακτική των Σκοπίων «να μην αλλάζουν το Σύνταγμα και να προσαρτούν τα άρθρα σε παραρτήματα», επισημαίνει ο Βενιαμίν Καρακωστάνογλου διεθνολόγος, μόνιμος λέκτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
«Μια πρακτική εκ του πονηρού. Τους δίνει τη δυνατότητα για διάφορα τερτίπια και παιχνίδια σε βάρος της χώρας μας. Στο μέλλον υπάρχει η δυνατότητα να επιστρέψουν στο υπάρχον κείμενο του Συντάγματος εάν η συμφωνία μπορέσει να μπλοκαριστεί από κάποια από τις δύο χώρες. Είναι πολύ πιθανό σε κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα να μας πουν ότι τροποποιούν εκ νέου το Σύνταγμα και προσθέτουν ή αφαιρούν άρθρα», λέει ο κ. Καρακωνστάνογλου.
Το προοίμιο του Συντάγματος των Σκοπίων δεν έχει αναθεωρηθεί
Όπως υποστηρίζουν οι δύο καθηγητές, από τα πιο εξόφθαλμα σημεία της συνταγματικής αναθεώρησης της ΠΓΔΜ αποτελεί το ότι οι γείτονες δεν έχουν αλλάξει το προοίμιο του Συντάγματος «άρα αυτό σημαίνει ότι δεν πληρούν τις υποχρεώσεις τους».
«Το προοίμιο του Συντάγματος περιλαμβάνει τη διακήρυξη του ΑΣΝΟΜ, την κοιτίδα του γειτονικού κράτους και λαού. Πρόκειται για τον πυρήνα της θεωρίας της "διαμελισμένης και σκλαβωμένης Μακεδονίας του Αιγαίου και του Πιρίν" και άρα του εδαφικού επεκτατισμού τους, όπως και των δήθεν "υπόδουλων Μακεδόνων" εκτός των συνόρων τους», τονίζει ο Β. Καρακωστάνογλου. «Πρακτικές που θυμίζουν περισσότερο τριτοκοσμική παρά ευρωπαϊκή χώρα. Καμία άλλη χώρα του δυτικού κόσμου δεν παρέχει άρθρο και αλλαγές ξεχωριστά αλλά το τελικό κείμενο», συμπληρώνει.
Η γλώσσα τής πΓΔΜ
Η γλώσσα της γειτονικής χώρας ανήκει στην οικογένεια των Νότιων Σλαβικών γλωσσών. Σύμφωνα με γλωσσολογικούς χάρτες ινστιτούτων εθνολογικών μελετών, στην οικογένεια των Νότιων Σλαβικών γλωσσών ανήκουν τα Σερβικά, τα Κροατικά (με τις διαλέκτους των Βοσνιακών και Μαυροβουνιακών), τα Βουλγαρικά, τα Σλοβενικά και τα Σλαβομακεδονικά.
Άλλοι γλωσσολογικοί χάρτες ονομάζουν τη γλώσσα ως «μακεδονική».
Οι καθηγητές εκφράζουν την άποψη ότι γλώσσα της πΓΔΜ δεν αναγνωρίστηκε ποτέ ως «Μακεδονική» από τον ΟΗΕ.
Το 1977, όπως εξηγούν, πραγματοποιήθηκε μια διάσκεψη εμπειρογνωμόνων που αφορούσε μεταγραφές ονομάτων με λατινικά γράμματα κάτι που όπως υποστηρίζουν η σημερινή κυβέρνηση των Σκοπίων το μεταφράζει ψευδώς ως αναγνώριση.
Αναλυτικά για τη γλώσσα της γειτονικής χώρας μιλά στο Sputnik ο καθηγητής γλωσσολογίας Γιώργος Μπαμπινιώτης.
Όπως εξηγεί, η γλώσσα τους ανήκει όντως στην ομάδα των Νότιων-Σλαβικών γλωσσών. «Ωστόσο, αν επικυρωθεί με τη Συμφωνία των Πρεσπών η ονομασία της νοτιοσλαβικής γλώσσας των Σκοπίων ως "Μακεδονικής", θα επικρατήσει το αντίθετο: ένα μεγάλο ιστορικό ψέμα», σημειώνει.
«Για μια ακόμη φορά επισημαίνω αυτή την αλήθεια επιστημονικά: η γλώσσα που ομιλείται στην ΠΓΔΜ είναι μια βουλγαρική γλώσσα με σερβικά στοιχεία. Ο εκσερβισμός επιχειρήθηκε επί Τίτο, για τη γιουγκοσλαβική ενότητα και άλλες πιθανές προοπτικές, και εφαρμόστηκε συστηματικά στην πράξη από τον πρωθυπουργό τής γιουγκοσλαβικής τότε Μακεδονίας».
Το συμπέρασμα του καθηγητή είναι ότι η γλώσσα της πΓΔΜ είναι «μια βουλγαροσερβική γλώσσα που ως βουλγαρική ανήκει στις νότιες σλαβικές γλώσσες, μια γλώσσα που γράφεται φυσικά με το σλαβικό κυριλλικό αλφάβητο, μια γλώσσα που οι ειδικοί γλωσσολόγοι την κατατάσσουν ως υποκατηγορία τής Βουλγαρικής».
Το ερώτημα που θέτει ο καθηγητής Γιώργος Μπαμπινιώτης είναι γιατί αυτή «τη βουλγαροσερβική νοτιοσλαβική γλώσσα την αποκαλούν ψευδώς Μακεδονική και όχι (τουλάχιστον) Σλαβομακεδονική ή Μακεδονοσλαβική, αν όχι Βουλγαροσερβική; Γιατί επιλέγουν συνειδητά, συστηματικά και πολιτικά, μια ψευδώνυμη ονομασία, χρησιμοποιώντας ένα όνομα (το Μακεδονική) που εθνικά, ιστορικά, πολιτισμικά, γλωσσικά δηλώνει την ελληνική Μακεδονία;»
«Συμφωνία με αγκάθια»
Ένα από τα μεγάλα «αγκάθια», όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, είναι ότι θα πρέπει πρώτα να ακολουθηθούν μια σειρά από διαδικασίες και μετά να ισχύσει η συνταγματική αναθεώρηση των Σκοπίων.
Η ισχύς και η λειτουργία των αναθεωρημένων διατάξεων θα είναι στον αέρα για μεγάλο χρονικό διάστημα και έως ότου ολοκληρωθεί η ένταξη σε ΝΑΤΟ και ΕΕ. «Άρα η χώρα θα χρησιμοποιεί το παλιό της Σύνταγμα μέχρι το 2025 που θα ολοκληρώσει την ένταξη της στην ΕΕ», λέει χαρακτηριστικά ο Β. Καρακωστάνογλου.
«Δεν είναι νοητό η ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ να γίνει σε βάρος των εθνικών συμφερόντων της Ελλάδος, που αντιμετωπίζεται ως η "Ιφιγένεια" των Βαλκανίων», προσθέτει.
Την ίδια ώρα, υπογραμμίζει ότι η Συμφωνία των Πρεσπών δεν αναφέρεται ρητά στο ότι η Ελλάδα έπρεπε να έχει λόγο για την αναθεώρηση του Συντάγματος της γειτονικής χώρας. «Έπρεπε να έχει η χώρα μας λόγο στην τελική διατύπωση των άρθρων του Συντάγματος σχετικά με αυτά που μας αφορούν. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η αναθεώρηση θα έπρεπε να είναι πιστή στο γράμμα της Συμφωνίας και η κυβέρνηση όφειλε να το απαιτήσει αυτό» επισημαίνει ο κ. Καρακωστάνογλου.
Όπως αναφέρει επίσης, το Κοινοβούλιο των Σκοπίων έπρεπε, σύμφωνα με τη Συμφωνία των Πρεσπών (Άρθρο 1, §12), να προβεί στις κατάλληλες τροποποιήσεις του Προοιμίου του Συντάγματος, του Άρθρου 3, του Άρθρου 49 και του άρθρου 36». Πέρα από το προοίμιο, δεν έχουν αναθεωρηθεί, όπως υποστηρίζει ο ίδιος, τα υπόλοιπα μη αναθεωρημένα άρθρα εμπεριέχουν αλυτρωτικές αναφορές.
Ειδικότερα: Η Ελλάδα πρέπει να κυρώσει τη Συμφωνία των Πρεσπών. Στη συνέχεια, η υπόθεση πηγαίνει στο ΝΑΤΟ που θα επικυρώσει το πρωτόκολλο, περί τον 1,5 χρόνο. Θα ακολουθηθεί η ίδια διαδικασία για την ΕΕ, μόνο που θα πάρει περισσότερα χρόνια. «Στη συνέχεια, και τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ θα πρέπει να κάνουν το ίδιο και στο τέλος εκ των υστέρων μετά από όλες αυτές τις διαδικασίες να ισχύσει η συνταγματική αναθεώρηση για τους Σκοπιανούς. Η Ελλάδα κακώς έσπευσε να δώσει την επιστολή για να ξεκινήσει η ένταξη στο ΝΑΤΟ, ενώ έπρεπε να περιμένει μια σειρά διαδικασιών».
Ο Β. Καρακωστάνογλου επισημαίνει επίσης ότι η χώρα μας, επιπλέον δέχεται στο κοινοβούλιό της μια συμφωνία που υπεγράφη από τον Πρόεδρο της Βουλής των Σκοπίων Ταλάτ Τζαφέρι και όχι από τον Αρχηγό του Κράτους, τον πρόεδρο Γκιόργκι Ιβάνοφ. «Είχε δικαίωμα να καταθέσει της αναθεωρηθείσες διατάξεις αλλά όχι να ολοκληρώσει εκείνος τη συμφωνία. Είναι λόγος ακυρότητας» τονίζει.
Η μη νομιμοποίηση της Συμφωνίας από τον Πρόεδρο της ΠΓΔΜ
Τον Απρίλιο στην πΓΔΜ θα γίνουν εκλογές για την ανάδειξη του Προέδρου της Δημοκρατίας από το λαό. Μέχρι τότε υπάρχει εκτίμηση ότι ο Ιβανόφ μπορεί να μπλοκάρει την Συμφωνία.
«Ο Πρόεδρος των Σκοπίων Γκιόργκι Ιβάνοφ είναι έχει μια σειρά εξουσιών και εκλέγεται από το λαό. Ο Ιβανοφ έχει την υποχρέωση να παραδώσει τη συμφωνία στο ελληνικό κοινοβούλιο και μπορεί επίσης να τη μπλοκάρει καθώς προχώρησε χωρίς την έγκρισή του», τονίζει ο Β. Καρακωστάνογλου.
«Άποψη μου είναι ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να περιμένει μέχρι την προεδρική εκλογή της πΓΔΜ του ερχόμενου Απριλίου. Μια καθυστέρηση θα μπορούσε να είναι ευεργετική για τη χώρα μας. Αν δηλαδή βγει εκ νέου πρόεδρος από το VMRO με ανανεωμένη λαϊκή εντολή τότε η κυβέρνηση Ζάεφ θα πέσει και πιθανότατά το οικοδόμημα που έστησαν Ευρωπαίοι και ΝΑΤΟικοί» επισημαίνει.
Τα σενάρια για την κατάπτωση της συμφωνίας
Σύμφωνα με τον κ. Καρακωστάνογλου, είναι πολύ δύσκολο να αλλάξει η συμφωνία των Πρεσπών μετά την κύρωσή της από το ελληνικό κοινοβούλιο. «Ωστόσο πιστεύω ότι αν υπάρξει πολιτική βούληση από κάποια επόμενη κυβέρνηση πιθανόν και να μπορούσε να γίνει κάτι. Μια ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να ζητήσει αναθεώρηση της συμφωνίας εφόσον αυτή δεν τηρείται» προσθέτει.
Την πτώση της συμφωνίας έτσι όπως έχει δομηθεί θα μπορούσαν να δώσουν και οι πολίτες των δύο κρατών, όπως επισημαίνει: «Αν οι πολίτες είτε του ενός ή του άλλου κράτους νιώσουν ότι παραβιάζονται ανθρώπινα δικαιώματά τους έχουν το δικαίωμα να προσφύγουν στο δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Στρασβούργου το οποίο θα δώσει μια λύση στο πρόβλημα».
Την ίδια στιγμή, όπως υποστηρίζει, αν καταπέσει η συμφωνία από την πλευρά μιας νέας Σκοπιανής κυβέρνησης σε κάποιο διεθνές δικαστήριο «τότε θα επιστρέψουν στο παλιό τους συνταγματικό όνομα».
Ο εθνικός ύμνος δεν αλλάζει
Ένα από τα παράδοξα σημεία της Συμφωνίας των Πρεσπών είναι ότι δεν προβλέπει για το τι θα συμβεί για τον εθνικό ύμνο της «Βόρειας Μακεδονίας».
Ειδικότερα, δεν υπάρχει καμία αναφορά ή πρόβλεψη για το τι θα γίνει με τον εθνικό ύμνο που αναφέρει ρητά τον επίμαχο όρο.
Η χώρα αναφέρεται ως Μακεδονία στον εθνικό της ύμνο, τέσσερις φορές: «Σήμερα στη Μακεδονία γεννιέται ένας νέος ήλιος ελευθερίας», είναι η αρχή του εθνικού ύμνου και ολοκληρώνεται με τη φράση: «Μακεδονία ελεύθερη, ζει ελεύθερα».
«Οι πολίτες της πΓΔΜ δεν θα επέτρεπαν ποτέ να αλλάξει ο εθνικός του ύμνος» επισημαίνει στο Sputnik πηγή από τη γειτονική χώρα που επιθυμεί να μην κατονομαστεί. «Είναι μια απαράβατη αγκύλωση. Οι Έλληνες θα ήθελαν να αλλάξει ο δικός τους εθνικός ύμνος; Καμία χώρα δεν θα το δεχόταν, ακόμα και αυτή που δέχθηκε να αλλάξει εν μέρει το ονομά της» προσθέτει.
Πηγή: