ΔΙΑΠΟΡΟΥΝ πολλοί γιά τόν μαφιόζικο τρόπο πού ἐδολοφονήθη ὁ Βορειοηπειρώτης Κωνσταντῖνος Κατσίφας ἀπό ἀλβανικό ἀπόσπασμα. Δέν θά ἔπρεπε. Οἱ ἀλβανικές ἀρχές ποτέ δέν εἶχαν μπέσα γιά νά ἔχουν τώρα, πού ὅπως ἀποκαλύπτεται ἔδωσαν τήν χαριστική βολή μέ σφαῖρα στό μέτωπο στόν ἤδη βαριά κτυπημένο ἀπό ἄλλη βολίδα στό θώρακα Κατσίφα. Δέν ἦταν ἡ πρώτη φορά καί φοβούμεθα δέ θά εἶναι καί ἡ τελευταία. Ποτέ δέν θά γίνουν κράτος δικαίου καί ποτέ δέν θά γίνουν μέλος τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως. Τό γεγονός ὅτι ἀρνοῦντο ἀρχικῶς νά δεχθοῦν τήν μετάβαση Ἕλληνος ἰατροδικαστοῦ γιά νά ἐξετάσει τό πτῶμα τοῦ ἄτυχου νεαροῦ συνιστοῦσε ὁμολογία ἐνοχῆς.
Ἡ «Ἑστία» δημοσιεύει σήμερα μιά πολύ πρόσφατη ὁμιλία τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου γιά τήν δράση τῶν Τσάμηδων ἐπί Κατοχῆς. Μᾶς θυμίζει μέ ποιούς ἔχουμε νά κάνουμε ὅταν ἐκεῖνοι ἔχουν ἐξουσία!
«Τό καλοκαίρι τοῦ 1943 ἡ Παραμυθιά καί τά χωριά τοῦ κάμπου της βίωναν μιά σκληρή Κατοχή. Ἡ περιοχή ζοῦσε τήν κορύφωση τοῦ δράματος πού εἶχε ἀρχίσει τήν ἄνοιξη τοῦ 1941, μέ τήν ἐπικράτηση τῶν “δυνάμεων τοῦ Ἄξονα” στήν Ἑλλάδα. Στήν Θεσπρωτία εἶχε ἐπιβληθεῖ μία τριπλῆ κατοχή –τῶν Γερμανῶν, τῶν Ἰταλῶν καί τῶν Τσάμηδων, οἱ ὁποῖοι ἔσπευσαν ἀπό τήν ἀρχή νά συνεργασθοῦν ἀπροκάλυπτα μέ τούς κατακτητές. Ὅλη τήν περιοχή τῆς Ἠπείρου ἤλεγχε ἡ γερμανική μεραρχία Ἐντελβάις, ἡ ὁποία εὐθυνόταν τόσο γιά τίς σφαγές ἀμάχων στή Μουσιωτίτσα καί στούς Λιγκιάδες ὅσο καί γιά τήν ἐξόντωση τῆς Ἑβραϊκῆς Κοινότητας τῶν Ἰωαννίνων. Στήν Παραμυθιά οἱ κατακτητές εἶχαν βρεῖ συμπαραστάτες τούς ἀδελφούς Ντίνο, ἡγέτες τῶν Τσάμηδων, πού συμμάχησαν μέ τούς κατακτητές καί ἔτσι ἐστράφησαν ἀδίστακτοι ἐναντίον τοῦ Ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ, δηλαδή ἐναντίον τῶν συμπολιτῶν τους.
Τήν Παρασκευή 24 Σεπτεμβρίου τοῦ 1943, στήν τοποθεσία Σκάλα, σκοτώθηκαν ἕξι Γερμανοί σέ μάχη μέ ἀντάρτες τοῦ ΕΔΕΣ, δηλαδή σέ μιά μάχη καθ’ ὅλη νόμιμης ἀντίστασης τῶν Ἑλλήνων κατά τῶν ἐγκληματιῶν κατακτητῶν. Τό γεγονός αὐτό ἀποτέλεσε τήν ἀφορμή γιά ἕνα προαποφασισμένο ἔγκλημα: στά γραφεῖα τῆς Κομμαντατούρ ἀποφασίσθηκε ἀμέσως ἡ παραδειγματική τιμωρία τῶν Ἑλλήνων, καί μάλιστα μέ τρόπο πού νά ἐκφράζει μιά συγκεκριμένη ἀναλογία: ἕνας πρός δέκα! Οἱ ἀνακοινώσεις τοῦ Γερμανοῦ Φρουράρχου τῆς Παραμυθιᾶς τό ἔλεγαν καθαρά: «… διά κάθε δολοφονία ἤ τραυματισμόν Γερμανοῦ στρατιώτου, θά ἐκτελοῦνται 10 χριστιανοί Ἕλληνες πολῖτες ἐκ Παραμυθίας καί τῶν πέριξ χωριῶν».
Τήν νύχτα τῆς 27ης Σεπτεμβρίου 1943, κοντά στά μεσάνυχτα, ὁ τρόμος σκέπασε τά σοκάκια τῆς Κωμόπολης.
Μεικτά ἀποσπάσματα Γερμανῶν καί Τσάμηδων παραβιάζουν ἐπιλεκτικά πόρτες Χριστιανικῶν σπιτιῶν. Συλλαμβάνουν ὅσους βρίσκονται στίς λίστες τους. Τά ἱστορικά ντοκουμέντα πού ἐντοπίσθηκαν, πρίν ἀπό λίγα χρόνια, ἀποδεικνύουν ὅτι τόν κατάλογο τῶν μελλοθανάτων εἶχε συντάξει ἡ ἡγεσία τῶν Τσάμηδων.
Οἱ συλληφθέντες ἦταν πρόκριτοι τῆς Παραμυθιᾶς. Οἱ πιό πολλοί ὑπῆρξαν μεταξύ τους καί στενοί συγγενεῖς. Γονεῖς καί παιδιά, ἀδέλφια, ἀνίψια καί θεῖοι. Ἡ οἰκογένεια τοῦ Βασίλη Τσούλα εἶχε τό “θλιβερό προνόμιο” νά χάσει τρία ἀδέλφια, τόν Γάκη, τόν Θόδωρο καί τόν Κώτσιο. Ἀνάμεσα στούς μελλοθάνατους βρίσκονταν καί δύο ἔφηβοι, ὁ Σπῦρος Μπάρμας καί ὁ Γιῶργος Σωτηρίου, μέ τούς πατεράδες τους. Κατά τήν διάρκεια τῆς κράτησης ἀνακοινώθηκε στούς κρατουμένους ἡ ἀπόφαση τῶν ἀρχῶν κατοχῆς νά ἐκτελεσθοῦν. Ὅπως ἐξιστόρησαν ἀργότερα οἱ τρεῖς ἀπό τούς κρατούμενους πού ἀπελευθερώθηκαν τήν τελευταία στιγμή, οἱ τραγικές ὧρες στό ὑπόγειο τοῦ σχολείου, λίγο πρίν ἀπό τόν θάνατο, κύλησαν σέ κλῖμα συναδέλφωσης καί ἀξιοπρέπειας. Ὁ Νῖκος Γιαννάκης, ἕνας 25χρονος γυμναστής, ἔδινε κουράγιο στούς συγκρατούμενούς του, τραγουδώντας τόν «Γεροδῆμο». Ὁ παπα-Βαγγέλης Τσαμᾶτος, κοντά στό ξημέρωμα, ἔψαλλε τή νεκρώσιμη ἀκολουθία.
Ἀκολούθησε ἡ ἐκτέλεσή τους. Τό χάραμα τῆς 29ης Σεπτεμβρίου 1943 πάνοπλοι Γερμανοί μαζί καί μέ τούς συνεργούς τους ὁδήγησαν τούς κρατούμενους λίγο ἔξω ἀπό τήν Κωμόπολη σ’ ἕνα χωράφι. Ἐκεῖ, τήν προηγούμενη ἡμέρα, ὅμηροι ἀπό τά χωριά τοῦ κάμπου εἶχαν ἀνοίξει ὁμαδικούς τάφους. Πρίν δώσει τό πρόσταγμα, ὁ ἀξιωματικός τοῦ ἀποσπάσματος ἀπελευθέρωσε τρεῖς ἀπό τούς κρατουμένους, γιατί ἔκρινε πώς θά τοῦ ἦταν χρήσιμοι γιά ξυλουργικές ἐργασίες στό γερμανικό γραφεῖο διοίκησης, ὁπότε ἔμειναν 49 μελλοθάνατοι. Ὁ Γιάννης Μπαζιάκος καί ὁ Κώστας Τσίλης προσπάθησαν ν’ ἀποδράσουν ἀπό τό ἀπόσπασμα τήν τελευταία στιγμή. Λίγο πιό πέρα τούς ἐκτέλεσαν οἱ Τσάμηδες συνεργάτες τῶν ναζί.
Ὁ κ. Παναγιώτης Τσαμᾶτος, Καθηγητής Μαθηματικῶν στό Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων καί συγγραφέας τοῦ βιβλίου, «Ἐν Παραμυθία τῇ 29-9-1943», ἀναφέρει πώς λίγες μέρες νωρίτερα εἶχαν συλληφθεῖ 11 πολῖτες ἀπό τά χωριά τῆς Παραμυθιᾶς, οἱ ὁποῖοι ἐκτελέσθηκαν στήν συνέχεια ἔξω ἀπό τό σχολεῖο. Μαζί μέ τούς προκρίτους, οἱ ἐκτελεσθέντες ἔφθασαν τούς ἑξῆντα. Οἱ μνῆμες ἀπό τόν ἀφανισμό τοῦ ἀνθοῦ τῆς Πόλης εἶναι ἔντονες, ὅπως ἀποδεικνύεται καί ἀπό τήν προσωπική μαρτυρία τοῦ κ. Τσαμάτου, σύμφωνα μέ τήν ὁποία ἀπό μικρό παιδί θυμᾶται τό μοιρολόι τῆς γιαγιᾶς του: “Τό ὄνομα τοῦ παπα-Βαγγέλη Τσαμάτου ἦταν στήν λίστα γραμμένο ἀπό καιρό. Ὅταν τόν πῆραν μεσάνυχτα ἀπό τό σπίτι του, μαζί μέ τόν γιό του τόν Νικόλα, ἡ παπαδιά ἔτρεξε ξωπίσω γιά νά τοῦ δώσει μιά μάλλινη φανέλλα. Ἐκεῖνος, βέβαιος γιά τό ταξίδι πού κινοῦσε, τῆς εἶπε: ‘Ἄσε τή φανέλλα, παπαδιά. Ἐκεῖ πού πάω δέν θά μοῦ χρειαστεῖ’. Μόνο τό πετραχήλι του, αὐτό πῆρε μαζί του”.
Ἄς σημειωθεῖ, τέλος, ὅτι ὁ Ζέρβας στήν συνέχεια πολιόρκησε καί κατέλαβε τήν Παραμυθιά, προστατεύοντας ἔτσι τούς Ἠπειρῶτες ἀπό τούς Τσάμηδες. Οἱ Τσάμηδες φοβήθηκαν τήν τιμωρία καί τά ἀντίποινα καί ἐγκατέλειψαν τήν περιοχή, γιά νά μήν λογοδοτήσουν στά δικαστήρια ὡς δωσίλογοι. Ὡστόσο, ἀκόμη καί σήμερα, παρουσιάζουν τά γεγονότα μέ διαφορετικό τρόπο. Ὑποστηρίζουν ὅτι, δῆθεν, ἀγωνίσθηκαν κατά τῶν Γερμανῶν καί ὅτι δέν ὑπῆρξαν συνεργάτες τους. Πρόκειται γιά κατάφωρη καί προκλητική διαστρέβλωση τῆς ἱστορικῆς ἀλήθειας, πού προσβάλλει βάναυσα τήν μνήμη τῶν τραγικῶν θυμάτων τῆς σφαγῆς τῆς Παραμυθιᾶς. Ὀφείλει, λοιπόν, ἡ γειτονική μας χώρα, ἡ Ἀλβανία, γιά τήν ὁποία τρέφουμε φιλικά αἰσθήματα –ἀλλά ὡς πρός τήν ὁποία θά εἴμαστε πάντοτε εἰλικρινεῖς, νά θυμᾶται ὅτι ὅλα περνοῦν ἀπό τόν σεβασμό τῆς ἀλήθειας καί τῆς Ἱστορίας. Νά ξέρει, λοιπόν, ὅτι τό λεγόμενο Τσάμικο εἶναι ζήτημα τό ὁποῖο ἔχουν ἐγείρει συνεργάτες τῶν ναζί. Καί ὅσο τό στηρίζει, στηρίζει συνεργάτες τῶν ναζί. Εἶναι σάν νά ὑπερασπίζεται τούς ἐγκληματίες ἐκείνους πού αἱματοκύλησαν τήν Εὐρώπη. Καί νά μήν ὑποτιμᾶ ὅτι ἡ Εὐρώπη, στήν ὁποία προσδοκᾶ νά μπεῖ, εἶναι τό οἰκοδόμημα πού δημιουργήθηκε γιά νά μήν ζήσουμε ποτέ ξανά αὐτά τά ἐγκλήματα, αὐτή τήν θηριωδία. Τῆς λέμε, λοιπόν, ἀπόλυτα εἰλικρινά, ἄν θέλει τήν φιλία μας καί τήν καλή γειτονία μας καί, πολύ περισσότερο, τήν στήριξή μας –πού εἶναι ἀπαραίτητη ἄλλωστε γιά τήν Εὐρωπαϊκή της πορεία– ὀφείλει ἀμέσως νά ἀποδεχθεῖ τήν ἀδιαμφισβήτητη ἱστορική ἀλήθεια τοῦ ἐγκληματικοῦ ναζιστικοῦ παρελθόντος τῶν Τσάμηδων καί νά μήν τό ἐγείρει ποτέ ξανά στίς μεταξύ μας σχέσεις.
Μέσα σ’ ἕνα πλαίσιο Ἱερῆς Μνήμης τῶν θυμάτων αὐτῆς τῆς θηριωδίας –καί μακριά ἀπό κάθε λογική ἀντεκδίκησης, πού εἶναι παντελῶς ξένη σ’ ἐμᾶς, τούς Ἕλληνες– ἐντάσσουμε καί τίς ἔναντι τῆς Γερμανίας νόμιμες ἀξιώσεις μας γιά τό κατοχικό δάνειο καί τίς ἐν γένει ἀποζημιώσεις τῆς γερμανικῆς ναζιστικῆς κατοχῆς. Ὅπως ἔχω ἐπανειλημμένως τονίσει, οἱ ὡς ἄνω ἀξιώσεις μας εἶναι πάντα νομικῶς ἐνεργές –πρᾶγμα πού σημαίνει ὅτι δέν τίθεται κανένα θέμα παραγραφῆς– καί δικαστικῶς ἐπιδιώξιμες. Καί ὁ κοινός μας Εὐρωπαϊκός Νομικός Πολιτισμός ἐπιβάλλει τήν σχετική ἀπόφαση νά τήν λάβει ἁρμόδιο Δικαστικό Forum, μέ βάση τό σύνολο τοῦ ἐφαρμοζόμενου ἐν προκειμένω Διεθνοῦς Δικαίου. Ἡ θέση αὐτή εἶναι, πλέον, κυριολεκτικῶς Ἐθνική καί, κατά συνέπεια, ἀδιαπραγμάτευτη.
Κλείνοντας, μέ ἀφορμή τήν θηριωδία τῶν ναζί στήν Παραμυθιά, θά ἤθελα νά τονίσω, ὅπως ἄλλωστε κάνω σέ κάθε ἀνάλογη εὐκαιρία, ὅτι ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση ὀφείλει ν’ ἀντιμετωπίσει μέ ἀποφασιστικότητα τούς κινδύνους πού ἐγκυμονεῖ γιά τήν σημερινή Εὐρώπη ἀλλά καί τόν ὑπόλοιπο Κόσμο ἡ ἐπανεμφάνιση λαϊκιστικῶν ἤ καί νεοναζιστικῶν πολιτικῶν μορφωμάτων.
Αὐτά πρέπει ν’ ἀντιμετωπισθοῦν μέ ἀποφασιστικότητα καί ἀποτελεσματικότητα ἀπό τήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση καί τούς Εὐρωπαϊκούς Λαούς πού τήν συγκροτοῦν. Κυρίως, πρέπει νά ἐξαλειφθοῦν οἱ αἰτίες πού προκαλοῦν τήν ἐμφάνιση καί ἀνάπτυξη τέτοιων φαινομένων, μέ κυριότερη τίς ἔντονες κοινωνικές ἀνισότητες καί ὅσες συνέπειες αὐτές ἔχουν γιά τήν συνοχή τῶν Εὐρωπαϊκῶν κοινωνιῶν.
Εἶναι καίριας, ἑπομένως, σημασίας ἡ ὑπεράσπιση τοῦ Κοινωνικοῦ Κράτους Δικαίου στό πλαίσιο τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Ἐμεῖς, μάλιστα, οἱ Ἕλληνες, πού ζήσαμε πρόσφατα μιά μεγάλη οἰκονομική –καί ὄχι μόνο– κρίση, γνωρίζουμε καλά τήν ἀξία τοῦ Κοινωνικοῦ Κράτους Δικαίου καί εἴμαστε πρόθυμοι νά τό ὑπερασπισθοῦμε ἔναντι ὅσων βάλλουν σήμερα κατά τῆς ἀναγκαιότητάς του. Ταυτοχρόνως, εἴμαστε ἀποφασισμένοι νά ὑπερασπισθοῦμε τό Εὐρωπαϊκό Οἰκοδόμημα ἐναντίον ὅλων ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ἀπεργάζονται τήν ὑπονόμευσή του καί, ἐν τέλει, τήν κατεδάφισή του.»