Δεν έχει αναλάβει ακόμα την προεδρία των ΗΠΑ αλλά έχει ήδη καταφέρει να κάνει άνω κάτω τον πλανήτη με την φλυαρία του. Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν ήταν ποτέ διπλωματικός στις δηλώσεις του.
Πώς να τον χαρακτηρίσεις άλλωστε προσεκτικό όταν έχει δηλώσει δημοσίως ότι φιλοδοξεί να προσαρτήσει τη διώρυγα του Παναμά, τη Γροιλανδία αλλά και τον Καναδά ως «51η πολιτεία των ΗΠΑ»;
Στις τελευταίες του δηλώσεις αυτή την εβδομάδα προκάλεσε ανησυχία στην Ευρώπη όταν αρνήθηκε να αποκλείσει τη χρήση στρατιωτικής βίας για την προσάρτηση της Γροιλανδίας, που είναι αυτόνομη περιοχή αλλά αποτελεί μέρος της Δανίας. Το μεγαλύτερο νησί στον κόσμο είναι σημαντικό από στρατηγικής πλευράς καθώς είναι πλούσιο σε ορυκτά και πετρέλαιο.
Αν και δεν θεωρείται πιθανό ότι όντως σκοπεύει να χρησιμοποιήσει βία για να επιτύχει τους στόχους, νομιμοποιεί με ένα τρόπο μια επιθετική και μονομερή προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική.
Τι θα γινόταν όμως αν όντως καταλήγαμε σε σύγκρουση, διερωτάται δημοσίευμα του Politico. Εάν ο Τραμπ έκανε πράξη την απειλή του να προσαρτήσει τη Γροιλανδία με τη βία, «αυτός θα ήταν ο συντομότερος πόλεμος στον κόσμο, καθώς δεν υπάρχει αμυντική ικανότητα στη Γροιλανδία. Οι Αμερικανοί θα είχαν τον έλεγχο», απάντησε ο Ulrik Pram Gad, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών της Δανίας.
Οι δύο χώρες σε αριθμούς
Οι ΗΠΑ έχουν, μακράν, τον μεγαλύτερο αμυντικό προϋπολογισμό στον κόσμο, έχουν δαπανήσει 948 δισ. δολάρια πέρυσι. Οι ένοπλες δυνάμεις της έχουν 1,3 εκατ. προσωπικό, μερικοί από τους οποίους βρίσκονται επί του παρόντος στη Γροιλανδία.
Η Δανία, από την πλευρά της, πέρυσι ξόδεψε 9,9 δισ. δολάρια, έχει μόνο 17.000 στρατιώτες και έχει δωρίσει στην Ουκρανία το μεγαλύτερο μέρος του βαρέως εξοπλισμού. Οι ένοπλες δυνάμεις της Δανίας δεν είναι ούτε εξοπλισμένες ούτε εκπαιδευμένες για να αντισταθούν σε μια εισβολή των ΗΠΑ. Επίσης, αν και στη νοτιοανατολική Γροιλανδία βρίσκονται συχνά πλοία της Δανικής ακτοφυλακής, σύμφωνα με ΜΜΕ της χώρας, δεν διαθέτουν το λογισμικό που απαιτείται για να ανοίξουν πυρ εναντίον στόχων.
Αν και δεν υπάρχει αμφιβολία ως προς το ποια χώρα θα κέρδιζε σε μία «Δαυίδ εναντίον Γολιάθ» αναμέτρηση, η Δανία θα μπορούσε να έχει κάποιες πιθανότητες αν ξεκαθάριζε τρία βασικά ζητήματα:
- Οφείλει η Ευρωπαϊκή Ένωση να υπερασπιστεί τη Γροιλανδία;
- Μπορεί να ενεργοποιηθεί το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, συλλογικής άμυνας, όταν μία χώρα δέχεται επίθεση από χώρα ανήκει και αυτή στο ΝΑΤΟ- και μάλιστα από το μεγαλύτερο της συμμαχίας;
- Ποιες είναι οι υποχρεώσεις της Ουάσιγκτον βάσει της συνθήκης του 1951;
Η ειρωνεία της συμφωνίας του 1951
Σημειώνεται ότι, κατά μία ειρωνία, σύμφωνα με το σύμφωνο του 1951, οι ΗΠΑ αποδέχθηκαν τη νομική υποχρέωση να αμυνθούν τη Γροιλανδία σε οποιαδήποτε επίθεση δεχθεί το τεράστιο νησί της Αρκτικής, δεδομένης της αδυναμίας των δανικών ενόπλων δυνάμεων να αντιμετωπίσουν έναν πιθανό επιτιθέμενο χωρίς βοήθεια.
«Η Δανία γνώριζε πολύ καλά ότι δεν μπορεί να υπερασπιστεί τη Γροιλανδία ενάντια σε κανέναν μόνη της», δήλωσε ο Kristian Søby Kristensen, ανώτερος ερευνητής στο Κέντρο Στρατιωτικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης. Εάν ο Τραμπ όντως προσπαθήσει να καταλάβει το έδαφος με τη βία, «το ερώτημα είναι: Με ποιους θα πολεμούσαν οι Αμερικανοί; Με τον στρατό τους; Είναι ήδη εκεί», πρόσθεσε.
Οι ΗΠΑ μείωσαν σημαντικά τη στρατιωτική τους παρουσία στο νησί μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αλλά ένας σταθμός ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης παραμένει στη διαστημική βάση Pituffik στα βορειοδυτικά της Γροιλανδίας. Αυτό προσφέρει ένα σημαντικό πλεονέκτημα καθώς μπορεί να εντοπίσει διαστημόπλοια και βαλλιστικούς πυραύλους, συμπεριλαμβανομένων πιθανών πυρηνικών κεφαλών που εκτοξεύονται από τη Μόσχα.
Αύξηση αμυντικών δαπανών
Αν και οι ένοπλες δυνάμεις της Δανίας είναι πολύ μικρότερες από αυτές των ΗΠΑ, η Κοπεγχάγη είναι ωστόσο μεταξύ των ευρωπαϊκών πρωτευουσών που έχουν πάρει πολύ σοβαρά υπόψη την ανάγκη για αμυντική ενίσχυση από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.
Η Δανία δαπάνησε το 2,37% του ΑΕΠ της για τον στρατό της πέρυσι, πάνω δηλαδή από τον στόχο του 2% που έχει θέσει το ΝΑΤΟ – και σχεδιάζει περαιτέρω αυξήσεις. Η αεροπορία της χώρας αντικαθιστά επίσης τον στόλο της σε F-16 με σύγχρονα μαχητικά αεροσκάφη F-35, κατασκευής ΗΠΑ, και επί του παρόντος προσπαθεί να προμηθευτεί συστήματα αεράμυνας.
Ωστόσο, η Δανία έχει επίσης εξαντλήσει σημαντικά τα αποθέματά της σε όπλα προσφέροντας συστήματα πυροβολικού και άρματα μάχης στο Κίεβο, υποστηρίζοντας ότι σε αντίθεση με τους Ουκρανούς, οι Δανοί δεν αντιμετωπίζουν άμεση απειλή από μια εχθρική ιμπεριαλιστική δύναμη.
Βέβαια ο εξοπλισμός που έχει δωρίσει στην Ουκρανία αφορά χερσαία συστήματα και θεωρείται ότι θα ήταν ελάχιστα χρήσιμος σε περίπτωση που χρειαζόταν να υπερασπιστεί τη Γροιλανδία ενάντια σε μια εισβολή των ΗΠΑ. «Ο μόνος τρόπος δράσης εκεί είναι στον αέρα ή στη θάλασσα. Ο πόλεμος ξηράς έχει πολύ λίγο νόημα στη Γροιλανδία», όπως το έθεσε ο Søby Kristensen.
Χείρα βοηθείας από την ΕΕ;
Εάν η Κοπεγχάγη αντισταθεί βασιζόμενη σε κανόνες και νόμους, θα μπορούσε να ζητήσει βοήθεια από την ΕΕ.
Την Τετάρτη, ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Νοέλ Μπαρό δήλωσε ότι «προφανώς δεν υπάρχει αμφιβολία η Ευρωπαϊκή Ένωση να άφηνε άλλα έθνη του κόσμου να επιτεθούν στα κυρίαρχα σύνορά της, όποιοι κι αν είναι αυτοί».
Βέβαια δεν είναι σαφές εάν η Κοπεγχάγη θα μπορούσε πράγματι να στηριχθεί στην ΕΕ για στρατιωτική βοήθεια.
Σε ένα υποθετικό σενάριο εισβολής των ΗΠΑ στη Γροιλανδία, θα ισχύσει η ρήτρα αμοιβαίας βοήθειας της ΕΕ, στο άρθρο 42 παράγραφος 7 της Συνθήκης, δήλωσε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στους δημοσιογράφους αυτή την εβδομάδα. Ωστόσο, η ρήτρα «δεν έχει νόημα στην τρέχουσα μορφή της, καθώς δεν υπάρχει γνήσια στρατιωτική δύναμη πίσω της», έγραψε ο Daniel Fiott, από το Κέντρο για την Ασφάλεια, τη Διπλωματία και τη Στρατηγική στο Brussels School of Governance.
Το ΝΑΤΟ
Δεν είναι επίσης σαφές εάν η Δανία, ιδρυτικό μέλος του ΝΑΤΟ μαζί με τις ΗΠΑ, θα μπορούσε να επικαλεστεί το Άρθρο 5 – τη ρήτρα αμοιβαίας βοήθειας της Συμμαχίας – εναντίον ενός άλλου συμμάχου.
«Ουσιαστικά θα είχαμε ένα μέλος του ΝΑΤΟ να θέλει να προσαρτήσει το έδαφος ενός άλλου μέλους του ΝΑΤΟ. Επομένως, θα ήταν αρκετά αχαρτογράφητη περιοχή», σχολίασε η Agathe Demarais, ανώτερη συνεργάτης στον τομέα της πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων. «Αν το σκεφτείς, δεν έχει νόημα».