Για τέταρτη φορά μέσα σε τέσσερις μήνες, Ερντογάν και Πούτιν έσφιξαν τα χέρια και δεσμεύτηκαν ότι θα συσφίξουν τις σχέσεις τους στο ενεργειακό χωρίς καν να θίξουν την ουκρανική κρίση.
Η συνάντηση των δύο πολιτικών ανδρών που διήρκεσε μιάμιση ώρα στο Παλάτι της Ανεξαρτησίας, σε ουδέτερο έδαφος, στην Αστάνα του Καζακστάν, στο πλαίσιο περιφερειακής συνόδου κορυφής για την Ασφάλεια στην Ασία.
Έντεκα χώρες εκπροσωπούνται στη Σύνοδο Κορυφής της CICA σε επίπεδο αρχηγών κρατών: Αζερμπαϊτζάν, Λευκορωσία (με ιδιότητα παρατηρητή), Ιράν, Καζακστάν, Κιργιστάν, Παλαιστίνη, Ρωσία, Τατζικιστάν, Τουρκία, Ουζμπεκιστάν, Κατάρ, ενώ οι υπόλοιπες εκπροσωπούνται σε διάφορα άλλα επίπεδα.
Σε μία εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία, με τον πόλεμο να μαίνεται στην Ουκρανία και τον Πούτιν να εκτοξεύει απειλές για χρήση πυρηνικών, ο Ρώσος πρόεδρος εκμεταλλεύεται ότι η Τουρκία βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο.
Τα καυτά θέματα στις συνομιλίες
Για τη γερμανική εφημερίδα «Frankfurter Allgemeine Zeitung», στην «ατζέντα» των δύο πολιτικών ανδρών βρέθηκαν τα καυτά θέματα της διεθνούς επικαιρότητας: τα σιτηρά, το φυσικό αέριο και η Συρία.
Προτού φύγει από την Άγκυρα, ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε επαναλάβει την επιθυμία του να φέρει κοντά τους ηγέτες της Ρωσίας και της Ουκρανίας φιλοξενώντας τους στην Τουρκία για συνομιλίες.
Ωστόσο, ένα 24ωρο πριν από τη διάσκεψη στην Αστάνα, ο Ρώσος πρόεδρος δήλωσε ότι η Τουρκία θα μπορούσε να είναι κόμβος για το ρωσικό φυσικό αέριο που προορίζεται για την Ευρώπη.
Θα προτιμούσε επίσης να έχει συνομιλίες με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, παρά με τον Ουκρανό ομόλογό του, Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Κατά τη διάρκεια της διάσκεψης στην Αστάνα, ο Ερντογάν κατέστησε σαφές ότι είναι πρόθυμος να επεκτείνει τη συμφωνία για εξαγωγή σιτηρών μέσω διαδρόμου στη Μαύρη Θάλασσα που προστατεύεται από το τουρκικό ναυτικό, η οποία λήγει στα τέλη Νοεμβρίου.
Για τα σιτηρά
Συζητώντας το θέμα της εξαγωγής ρωσικών σιτηρών και λιπασμάτων τόνισε: «Είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε τη Συμφωνία της Κωνσταντινούπολης ενισχύοντάς την και να μεταφέρουμε ρωσικά σιτηρά και λιπάσματα στις υπανάπτυκτες χώρες μέσω Τουρκίας. Τα βήματα που θα κάνουν η Τουρκία και η Ρωσία σε αυτή τη διαδικασία θα ενοχλήσουν ορισμένους κύκλους, αλλά θα κάνουν και τις υπανάπτυκτες χώρες ευτυχισμένες».
Ως προς το θέμα του πυρηνικού σταθμού Ακούγιου ο Ερντογάν ζήτησε νέα ρωσική επένδυση στη Σινώπη: «Το άνοιγμα της πρώτης τουρμπίνας του Ακουγιού το πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους θα κάνει έναν διαφορετικό ήχο στον κόσμο. Εάν μπορεί να γίνει ένα βήμα σχετικά με τη Σινώπη, αυτό φυσικά θα έχει ένα διαφορετικό αποτέλεσμα».
Από την πλευρά του, ο Πούτιν παρουσίασε στον Ερντογάν την πρότασή του για τη δημιουργία μεγάλου κόμβου φυσικού αερίου στην Τουρκία, την οποία μάλιστα χαρακτήρισε «την πιο αξιόπιστη οδό για το ρωσικό αέριο προς την Ευρώπη».
Ο ίδιος είπε ότι η δημιουργία ενός τέτοιου κόμβου στην Τουρκία, προκειμένου να στραφούν εκεί μέσω της Μαύρης Θάλασσας οι ροές φυσικού αερίου από τους δύο αγωγούς Nord Stream, θα βοηθούσε στη ρύθμιση των τιμών του φυσικού αερίου ώστε να μην εκτοξεύονται στα ύψη.
«Κατά τη διάρκεια των εργασιών γι' αυτόν τον κόμβο, που θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε μαζί, φυσικά, θα μπορούσε να είναι επίσης μια πλατφόρμα όχι μόνο για προμήθειες, αλλά και για τον καθορισμό της τιμής, γιατί αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα - το θέμα της τιμολόγησης», τόνισε ο Πούτιν.
«Οι τιμές του αερίου, που τώρα βρίσκονται στα ύψη, θα μπορούσαν μέσω ενός τέτοιου κόμβου να καθορίζονται χωρίς να επηρεάζονται από πολιτικές αποφάσεις», εξήγησε ο Ρώσος πρόεδρος επισημαίνοντας ότι οι παραδόσεις φυσικού αερίου προς την Τουρκία συνεχίζονται ανεμπόδιστα.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο Ερντογάν παρουσίασε στον Πούτιν πρόταση για διαπραγματεύσεις Ρωσίας - Δύσης, συνεχίζοντας την προσπάθεια να αναλάβει η Τουρκία τον ρόλο του μεσολαβητή της Ρωσίας με τις δυτικές χώρες σε όλα τα θέματα.
Εάν ο Πούτιν απαντήσει θετικά στην πρόταση, τότε η Τουρκία πρέπει να επικοινωνήσει με τους ηγέτες των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας.
Για το φυσικό αέριο
Η πρόταση του Ρώσου προέδρου είναι να καταστεί η Τουρκία διαμετακομιστικός κόμβος ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρωπαϊκή Ένωση την ώρα που ο ο Πούτιν προσπαθεί να έχει το πάνω χέρι στο ενεργειακό απέναντι στην Ευρώπη.
«Εσείς και εγώ, παρ' όλες τις δυσκολίες, βρίσκουμε ευκαιρίες να συναντιόμαστε τακτικά, να επικοινωνούμε. Αυτό αποφέρει καλά αποτελέσματα, πρέπει να σημειώσω ότι όλες οι συμφωνίες μας, οι οποίες επιτεύχθηκαν κατά την επίσκεψή σας στο Σότσι τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους, εφαρμόζονται», δήλωσε ο Πούτιν.
Ο Ρώσος πρόεδρος ενημέρωσε επίσης τον Τούρκο ομόλογό του ότι οι εργασίες για τον πυρηνικό σταθμό στο Ακουγιού, στα νοτιοδυτικά του λιμανιού του Τασουτζού, συνεχίζονται σύμφωνα με το πρόγραμμα κι ότι αυτή τη στιγμή 22 χιλιάδες άνθρωποι εργάζονται στην περιοχή.
Τον ενημέρωσε επίσης ότι οι προμήθειες υδρογονανθράκων από τη Ρωσία προς την Τουρκία συνεχίζονται κανονικότατα.
«Ο TurkStream λειτουργεί με επιτυχία, παρόλο που έχουν γίνει προσπάθειες για την ανατίναξή του», τόνισε και πρόσθεσε:
«Όπως έχετε ακούσει, επιχειρήθηκε να ανατιναχθεί αλλά, δόξα τω Θεώ, αυτό δεν συνέβη, λειτουργεί με επιτυχία».
Πρόσθεσε επίσης ότι είναι εφικτό να αποκατασταθούν οι βλάβες στους ρωσικούς φυσικούς αγωγούς Nord Stream αλλά κι ότι η Ρωσία και η Ευρώπη θα πρέπει να αποφασίσουν τη μοίρα τους.
«Θα μπορούσαμε να μεταφέρουμε τους χαμένους όγκους κατά μήκος των Nord Stream από τον πυθμένα της Βαλτικής Θάλασσας στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και με τον τρόπο αυτό να κάνουμε τις κύριες οδούς για την προμήθεια του καυσίμου μας, του φυσικού αερίου μας στην Ευρώπη μέσω της Τουρκίας, δημιουργώντας τον μεγαλύτερο κόμβο αερίου για την Ευρώπη στην Τουρκία», είπε ο Πούτιν. «Αυτό, βέβαια, αν οι εταίροι μας ενδιαφέρονται. Και αν υπάρχει η οικονομική δυνατότητα να εφαρμοστεί, βέβαια», συμπλήρωσε.
Ο ρόλος του Nord Stream 2
Ο Πούτιν είπε ακόμη πως το ρωσικό αέριο μπορεί ακόμη να διοχετευθεί στην Ευρώπη μέσω του μοναδικού άθικτου τμήματος του αγωγού Nord Stream 2, όμως η μπάλα βρίσκεται τώρα στο γήπεδο της ΕΕ, αν θέλει να συμβεί κάτι τέτοιο.
Αίφνης ο Ρώσος πρόεδρος αποφάσισε να αναδείξει την Τουρκία σε ενεργειακό κόμβο για την Ευρώπη, αναγκάζοντας τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο να επανεξετάσουν τη στάση τους απέναντι στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σχολιάζουν τα γερμανικά ΜΜΕ.
Την ίδια ώρα, ο Τούρκος πρόεδρος δέχεται απλόχερα την βοήθεια του Ρώσου ομολόγου του που του ενισχύει το προφίλ ενόψει των εκλογών του Ιουνίου.
Oι δύο ηγέτες περιέργως δεν συζήτησαν για το ουκρανικό, όπως ανέμεναν οι αναλυτές.
Η Τουρκία έχει εκφράσει τη μεγάλη ανησυχία της για τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια καθώς, σε περίπτωση διαφυγής πυρηνικού υλικού, η χώρα θα πληγεί σοβαρά.
Η απόσταση μεταξύ του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής και της βόρειας ακτής της Τουρκίας είναι μικρότερη από 900 χιλιόμετρα. Ένα ραδιενεργό νέφος είχε ήδη φτάσει στην Τουρκία μετά το ατύχημα του αντιδραστήρα το 1986 στο Τσερνόμπιλ, που ήταν πιο μακριά.