Θα μπορούσε, άραγε, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου να είχε αποδεχθεί μια συμφωνία εκεχειρίας νωρίτερα, κι όχι έπειτα από 15 μήνες πολέμου;
Ηταν τέλη Νοεμβρίου του 2023, όταν Ισραήλ και Χαμάς κατέβασαν τα όπλα στη Γάζα, για πρώτη και –μέχρι στιγμής– τελευταία φορά, με εκείνη την εκεχειρία να αντέχει επτά ημέρες ανοίγοντας τον δρόμο για την απελευθέρωση περισσοτέρων από 100 Ισραηλινών ομήρων.
Εκτοτε, η προοπτική μιας εκεχειρίας θα επανερχόταν στο προσκήνιο ξανά και ξανά, με προφανή έξωθεν ώθηση και υπό την πίεση του διεθνούς παράγοντα, φτάνοντας μάλιστα κάποια στιγμή στο χείλος της υλοποίησης, τον Μάιο του 2024 για παράδειγμα, χωρίς όμως να γίνει πράξη.
Εν έτει 2025 πια, μόλις λίγα 24ωρα πριν από την ορκωμοσία Τραμπ στις ΗΠΑ (που αναμένεται την ερχόμενη Δευτέρα, 20 Ιανουαρίου), μια νέα συμφωνία εκεχειρίας είναι πια γεγονός.
Οι όροι της εκεχειρίας – Συμβιβασμοί και αγκάθια
Με βάση όσα έχουν γίνει προς το παρόν γνωστά, η πρώτη φάση αυτής της νέας κατάπαυσης του πυρός θα ξεκινήσει κατά πάσα πιθανότητα την Κυριακή, 19 Ιανουαρίου, και αναμένεται να έχει διάρκεια έξι εβδομάδων (42 ημέρες). Μέσα σε αυτό το διάστημα, η Χαμάς θα πρέπει να απελευθερώσει τουλάχιστον 33 από τους περισσοτέρους από 90 εναπομείναντες ομήρους –κυρίως γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένους– μεταξύ αυτών και τουλάχιστον δύο Αμερικανούς. Παράλληλα, τα στρατεύματα των Ισραηλινών θα αρχίσουν να αποχωρούν σταδιακά από σημεία της Λωρίδας της Γάζας, ενώ φορτία με ανθρωπιστική βοήθεια (περίπου 600 φορτηγά ημερησίως) θα αρχίσουν να εισέρχονται στον παράκτιο παλαιστινιακό θύλακα. Σε πρώτη φάση, οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις θα αρχίσουν να αποχωρούν από τις αστικές περιοχές, με προορισμό ζώνες (buffer zones, πλάτους περίπου 800 μέτρων, όπως λέγεται) που θα βρίσκονται ανατολικότερα, πιο κοντά δηλαδή στα σύνορα της Γάζας με το Ισραήλ αλλά εντός του παλαιστινιακού θύλακα. Μέσα στις πρώτες έξι εβδομάδες της εκεχειρίας, οι Ισραηλινοί στρατιώτες θα πρέπει να έχουν, επίσης, αποχωρήσει από τον διάδρομο Νετζαρίμ που χωρίζει τη βόρεια από τη νότια Γάζα, ενώ παράλληλα πρόκειται να ανοίξει ξανά και το πέρασμα της Ράφα στα σύνορα με την Αίγυπτο (πάνω στον καλούμενο διάδρομο της Φιλαδέλφειας), από όπου επίσης θα πρέπει να αποχωρήσουν οι ισραηλινές δυνάμεις αλλά σε μεταγενέστερη (δεύτερη) φάση.
Σημαντική σημείωση: πολλά από όσα παρουσιάζονται τώρα ως συμφωνηθέντα, ο Νετανιάχου διαμήνυε μέχρι πρότινος ότι δεν επρόκειτο να τα αποδεχθεί (για παράδειγμα την αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων από τους κρίσιμους διαδρόμους της Φιλαδέλφειας και της Νετζαρίμ στα σύνορα με την Αίγυπτο και στην κεντρική Γάζα αντίστοιχα). Τι συνέβη και, εν τω μεταξύ, εκείνος αποφάσισε να αλλάξει στάση;
Ισραηλινοί αναλυτές όπως ο Μπεν Κάσπιτ (Al-Monitor) υποστηρίζουν, επικαλούμενοι διπλωματικές πηγές, ότι ο Μπενιαμίν Νετανιάχου θα μπορούσε όντως να έχει κάνει συμβιβασμούς νωρίτερα (ο Γιαχία Σινουάρ υπενθυμίζεται, για παράδειγμα, ότι εξοντώθηκε στις 16 Οκτωβρίου) αλλά καθυστέρησε σκοπίμως, προκειμένου να χαρίσει αυτήν τη διπλωματική επιτυχία στην επερχόμενη διοίκηση Τραμπ.
Ημερολογιακά, η συμφωνία εκεχειρίας για την οποία τώρα συζητάμε, επιτεύχθηκε επί προεδρίας Μπάιντεν. Υπενθυμίζεται ότι η ορκωμοσία του επερχόμενου 47ου προέδρου έχει προγραμματιστεί για την ερχόμενη Δευτέρα, 20 Ιανουαρίου. Πολλοί υποστηρίζουν ωστόσο, ότι εάν δεν είχε επανεκλεγεί ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος τυγχάνει «καλός φίλος του Νετανιάχου», στην προεδρία των ΗΠΑ, τα πράγματα μπορεί τώρα να ήταν διαφορετικά.
Ο Ρεπουμπλικανός ηγέτης προφανώς και θέλει να ξεκινήσει τη νέα θητεία του με μια διπλωματική επιτυχία που θα ενισχύει την προεκλογική του υπόσχεση περί τερματισμού όλων των πολέμων και θα επαναβεβαιώνει τη διεθνή του επιρροή, πολύ δε περισσότερο σε ένα δύσκολο μέτωπο όπως είναι εκείνο της Μέσης Ανατολής.
Διόλου τυχαία, οι πλευρές Μπάιντεν και Τραμπ παρουσιάζονται τώρα να ερίζουν για την «πατρότητα» αυτής της νέας συμφωνίας εκεχειρίας στη Γάζα, αναγνωρίζοντας έτσι την αξία της. Η εμπλοκή της διοίκησης Μπάιντεν (Αντονι Μπλίνκεν, Μπρετ ΜακΓκερκ) ήταν εκ των πραγμάτων δεδομένη. Η συμβολή της πλευράς Τραμπ υπήρξε ωστόσο καθοριστική, όπως εκτιμούν δυτικοί αναλυτές (ο Τζέιμι Ντέτμερ στο Politico κ.ά.), όχι απαραιτήτως προσκείμενοι στους Ρεπουμπλικανούς.
Απειλές με πολλούς αποδέκτες
Οταν ο Ντόναλντ Τραμπ διaμήνυσε, στις 7 Ιανουαρίου, ότι «θα ξεσπάσει κόλαση στη Μέση Ανατολή» εάν δεν απελευθερωθούν οι όμηροι, οι περισσότεροι το εξέλαβαν ως μήνυμα προς τη Χαμάς. Τώρα λέγεται, ωστόσο, ότι απευθυνόταν παράλληλα και προς την πλευρά της ισραηλινής ηγεσίας, στέλνοντας ένα μήνυμα (υποχρεωτικής;) εκεχειρίας. Μιλώντας προφανώς εξ ονόματος του Τραμπ, ο εκλεκτός της επερχόμενης Ρεπουμπλικανικής αμερικανικής διοίκησης για τη θέση του απεσταλμένου των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, Στιβ Γιουίτκοφ, φέρεται να επανέλαβε αυτό το μήνυμα κατά τις επαφές που είχε τις περασμένες ημέρες με Ισραηλινούς αξιωματούχους, του ιδίου του Νετανιάχου συμπεριλαμβανομένου, στην Ντόχα και στο Τελ Αβίβ (όπου είχε συνάντηση με τον Νετανιάχου).
«Ο απεσταλμένος του Τραμπ για τη Μέση Ανατολή ανάγκασε τον Νετανιάχου να αποδεχθεί ένα σχέδιο για τη Γάζα το οποίο ο Ισραηλινός πρωθυπουργός είχε απορρίψει επανειλημμένα», γράφει ο Χάιμ Λέβινσον στη Haaretz.
Οι απόψεις διίστανται μεταξύ των αναλυτών, καθώς άλλοι υποστηρίζουν ότι ο Νετανιάχου υποχρεώθηκε να κάνει πίσω, και άλλοι ότι εκείνος περίμενε αυτοβούλως την έλευση Τραμπ προκειμένου να κάνει πίσω.
Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα είναι επί του πρακτέου το ίδιο.
Το πολιτικό ρίσκο και οι πιέσεις από τα ακροδεξιά
Ο Νετανιάχου προωθεί τώρα μια συμφωνία εκεχειρίας, την οποία οι ακροδεξιοί κυβερνητικοί του εταίροι (Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ, Μπεζαλέλ Σμότριτς) απορρίπτουν. Ως φαίνεται, o 75χρονος Ισραηλινός πρωθυπουργός προτίμησε στην παρούσα φάση να κάνει το «χατίρι» του Τραμπ, «αδειάζοντας» έτσι την ισραηλινή άκρα Δεξιά, η οποία μπορεί όμως να του προκαλέσει πονοκεφάλους πολιτικής επιβίωσης στο εσωτερικό, αφού εάν τη χάσει, χάνει και την πλειοψηφία στην Κνεσέτ.
Αλλά και σε ό,τι έχει να κάνει με την υλοποίηση της ιδίας της εκεχειρίας, πολλά θα μπορούσαν να αλλάξουν, ή ακόμη και να ανατραπούν, μέσα στις επόμενες εβδομάδες.
Σημειώνεται, άλλωστε, ότι η δεύτερη φάση της εκεχειρίας, που αντιμετωπίζεται και ως η περισσότερο δύσκολη, είναι ακόμη υπό διαπραγμάτευση, ενώ ακροδεξιοί εταίροι του Νετανιάχου όπως ο Σμότριτς υποστηρίζουν ότι το Ισραήλ θα πρέπει να είναι σε θέση να εξαπολύσει νέες στρατιωτικές επιχειρήσεις εντός της Γάζας… έπειτα από την ολοκλήρωση της απελευθέρωσης των ομήρων.
Πηγή: kathimerini.gr