Ξέρουν τον Ψυχρό Πόλεμο μόνο από διηγήσεις των γονέων τους και από το σχολείο, ωστόσο το Τείχος του Βερολίνου εξακολουθεί να υπάρχει στη σκέψη ορισμένων νέων 27 χρόνια μετά την επανένωση των δύο Γερμανιών.
Ο εορτασμός της Γερμανικής Επανένωσης από όλους ανεξαιρέτως στη Γερμανία φαντάζει ακόμη και σήμερα, 27 χρόνια μετά, αδιανόητος. Ή μήπως όχι;
«Η 3η Οκτωβρίου είναι η τέλεια εθνική γιορτή, ειδικά τώρα που γίνεται και πάλι λόγος περί διχασμού», σχολιάζει ο Κλέμενς Χύμερ, γεννημένος το 1986 στο τότε δυτικό Βερολίνο. Όπως λέει, «η Γερμανική Επανένωση είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το ότι δεν είναι απαραίτητο ότι τα πάντα εξελίσσονται αρνητικά». Ο νεαρός μάνατζερ στον χώρο του αθλητισμού ανήκει στη γενιά των Γερμανών που ξέρουν τον Ψυχρό Πόλεμο και την DDR (Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας) μόνο από διηγήσεις των γονιών τους και από το σχολείο. Παρόλα αυτά όμως το Τείχος του Βερολίνου εξακολουθεί να υπάρχει στη σκέψη τους.
Ποτέ στην ανατολική Γερμανία
«Παρά το γεγονός ότι δεν έχω καμία σχέση με το θέμα της διχοτόμησης, δεν θα μετακόμιζα ποτέ στο ανατολικό Βερολίνο και έχω φίλους από την ανατολική πλευρά, οι οποίοι δεν θα σκέφτονταν ποτέ το ενδεχόμενο να μετακομίσουν στο Βίλμερσντορ ή στο Σαρλότενμπουργκ (πρώην δυτικό Βερολίνο)», λέει ο Κλέμενς Χύμερ.
Σχεδόν 30 χρόνια μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου η άλλοτε χωρισμένη Γερμανία εξακολουθεί να είναι παρούσα στις σκέψεις της νέας γενιάς που δεν έχει εμπειρίες παρά μόνο από τη ζωή στην ενοποιημένη Γερμανία. Γιατί δεν μπόρεσε όμως η συγκεκριμένη γενιά να απαγκιστρωθεί από το στερεοτυπικό δίπολο Ανατολή-Δύση;
Μια έρευνα του Κέντρου Κοινωνικών Μελετών στο Πανεπιστήμιο Martin Luther του Χάλε-Βιτεμβέργης επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στο παραπάνω ερώτημα. Οι επιστήμονες Έβερχαρντ Χόλτμαν και Μπερντ Μάρτενς, που επιμελήθηκαν τη συγκεκριμένη έρευνα, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι «η DDR εξακολουθεί να παραμένει 'ζωντανή' και μάλιστα ακόμη και σε εκείνους που δεν την βίωσαν οι ίδιοι». Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό ισχύει τόσο για τη νέα γενιά της δυτικής Γερμανίας όσο και για την αντίστοιχη της ανατολικής και οφείλεται εν πολλοίς σε διηγήσεις από τους γονείς, οι οποίοι έχουν εμπειρίες και αναμνήσεις από τα χρόνια πριν την επανένωση.
Όσο πιο νέοι είναι οι ερωτηθέντες τόσο πιο αποστασιοποιημένος είναι ο τρόπος που βλέπουν την πάλαι ποτέ DDR. Η γενιά που γεννήθηκε μετά την Επανένωση θεωρεί ότι δεν υπάρχει εναλλακτική στο δημοκρατικό κράτος δικαίου, σε αντίθεση με τους γονείς και τους παππούδες τους, επισημαίνει η έρευνα. Όπως σημειώνεται, «σε αυτές τις γενιές αναπτύσσεται λοιπόν κάποιος βαθμός εξωραϊσμού της DDR».
Το… αόρατο Τείχος
Η γεννημένη το 1995 στο ανατολικό Βερολίνο Νάταλι Όικοβα έχει παρατηρήσει αισθήματα νοσταλγίας της DDR στους γονείς της. Ο πατέρας της είχε μεταναστεύσει το 1989 από τη Βουλγαρία στην υπό διάλυση τότε Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας για να εργαστεί ως οδοντοτεχνίτης στο ανατολικό Βερολίνο. Δύο χρόνια μετά τον ακολούθησε η μητέρα της. «Οι γονείς μου μιλούσαν για πολλά χρόνια με τα καλύτερα λόγια για την αδελφική κοινωνία που είχαν παλιά στη Βουλγαρία. Για αυτούς ήταν θετικό το πόσο σοσιαλιστικός και όμορφος ήταν ο τρόπος που συμπεριφερόταν ο ένας στον άλλο». Η 22χρονη φοιτήτρια Θεατρολογίας θεωρεί τον εαυτό της Βερολινέζα και όχι Γερμανίδα η Βουλγάρα. «Προτιμώ να αυτοπροσδιορίζομαι με βάση μια πόλη παρά μια ολόκληρη χώρα», λέει.
Ωστόσο, ορισμένες φορές δεν μπορεί να αποφύγει τη συζήτηση περί Τείχους όταν αναφέρεται στη γειτονιά της στο Κάουλσντορφ του ανατολικού Βερολίνου, όπου τα μεγάλα, ομοιόμορφα κτηριακά συγκροτήματα θυμίζουν την εικόνα που κυριαρχούσε στο αστικό τοπίο της DDR.
Το… αόρατο Τείχος πάντως φαίνεται να εκτείνεται και στο δυτικό τμήμα της Γερμανίας, όπως επιβεβαιώνει ο νεαρός πολιτικός και ηθοποιός Μίχελ Μπραντ από την Καρσλσρούη, ο οποίος εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής με το κόμμα της Αριστεράς στις πρόσφατες εκλογές. Όπως λέει, σε προεκλογικές συγκεντρώσεις έχει δεχθεί φραστικές επιθέσεις, κατηγορούμενος ότι είναι μέλος «της Αριστεράς των δολοφόνων του Τείχους». Το κόμμα της Αριστεράς προέκυψε το 2007 από το Κόμμα του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού (PDS), το οποίο είχε ξεπηδήσει με τη σειρά του από το καθεστωτικό κόμμα SED της DDR.
Όπως σχολιάζει εκνευρισμένος ο 27χρονος πολιτικός ακόμη και σήμερα «κάθε φορά που δεν μπορεί κανείς να βρει άλλη διέξοδο με την πολιτική συζήτηση, τότε επιστρατεύει τη ρομφαία του SED».
Deutsche Welle / Άστριντ Πράνγκε ντε Ολιβέιρα / Άρης Καλτιριμτζής