Στεκόμαστε στο προφανές. Σε αυτό που μας δείχνουν. Αρνούμαστε να προβληματιστούμε, να εμβαθύνουμε. Να αναρωτηθούμε μήπως πίσω από ότι φαίνεται υπάρχει και κάτι άλλο το ίδιο σημαντικό. Μας αρέσουν τα αυτονόητα. Αν κολακεύουν τον εθνικό μας εγωισμό ακόμα καλύτερα. Αν όχι κανένα πρόβλημα, τα απορρίπτουμε ασυζητητί. Ως γνωστόν όλοι μας ζηλεύουν και μας επιβουλεύονται.
Μελετώντας την εξαιρετική μονογραφία του με τίτλο: «Στο λίκνο του Ευρωπαϊκού πολιτισμού» και υπότιτλο «Οι συμβολισμοί της “Σκεπτόμενης Αθηνάς”» αναρωτήθηκα αν πίσω από το δηλούμενο, την έδραση δηλαδή του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού στους τρείς πυλώνες, το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα, τη θεσμική κληρονομιά της Αρχαίας Ρώμης και τη Χριστιανική Διδασκαλία, υπάρχει και κάτι άλλο στο οποίο ο Πρόεδρος θέλει να επιστήσει την προσοχή μας. Νομίζω, τελικά, ότι αυτό στο οποίο θέλει να στρέψει την σκέψη μας ο συγγραφέας, αλλά για προφανείς λόγους δεν μπορεί να το δηλώσει, είναι η επώδυνη διάσταση που υπάρχει ανάμεσα στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό και την σημερινή Ελλάδα.
Αν ο Αρχαίος Ελληνικός Πολιτισμός μπορεί να σεμνύνεται για την «απομάγευση» του κόσμου με «την απαλλαγή της σκέψης κατά την έρευνα του κόσμου τούτου από τα «μάγια» του κάθε είδους μύθου», η Ελληνική κοινωνία αρέσκεται να αναζητά τα αίτια της κάθε είδους δυσανεξίας της σε εξωγενείς παράγοντες αρνούμενη καν να συζητήσει τις δικές της ευθύνες. Ο εθισμός του λαού στους μύθους του λαϊκισμού που, άλλοτε «ευαγγελίζονταν» τον «τρίτο δρόμο» προς τη «Γη Χαναάν», άλλοτε διαλαλούσαν αστείρευτες πηγές χρημάτων, άλλοτε «διέγραφαν τα χρέη και έσκιζαν τα μνημόνια» δικαιολογεί τη θεωρία των «ψεκασμένων». Μόνο που ο «ψεκασμός» δεν γίνεται από αεροπλάνα αλλά από πολιτικά βήματα και τηλεοπτικές οθόνες.
Όσον αφορά την κοινωνία δικαίου, όπως αυτή θεμελιώθηκε στην Αρχαία Ρώμη, στη χώρα μας η επίκλησή της μόνο θλίψη μπορεί να προκαλέσει, αφού σε γενικές γραμμές ισχύει ότι οι νόμοι ψηφίζονται αλλά κατά κανόνα δεν εφαρμόζονται. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τα εκατομμύρια αυθαίρετα, ο νόμος για το κάπνισμα, ο Κ.Ο.Κ., κ.λπ.. Τέλος σχετικά με τον τρίτο πυλώνα, την Χριστιανική Διδασκαλία, και τη σχέση της σύγχρονης κοινωνίας μας με αυτήν ίσως την χαρακτηριστικότερη περιγραφή την δίνει ο Καρυωτάκης στην «Πρέβεζα»: «Αν, τουλάχιστον, ένας από αυτούς πέθαινε από αηδία, σιωπηλοί, θλιμμένοι, με σεμνούς τρόπους, θα διασκεδάζαμε, όλοι στην κηδεία».
Μπορεί η «Σκεπτόμενη Αθηνά» να συμβολίζει μια κοινωνία που είχε την ευφυΐα να θεμελιώσει τον διαφωτισμό και το θάρρος να υπερασπίσει τις πνευματικές κατακτήσεις της, αλλά στη σύγχρονη Ελλάδα μάλλον «θλιμμένη Αθηνά» θα ήταν. Γιατί ναι μεν ισχύει η ρήση του Αντρέ Μαλρώ ότι «μια κρυφή Ελλάδα υπάρχει στην καρδιά όλων των ανθρώπων της Δύσης», αλλά το ερώτημα είναι αν η χώρα μας σήμερα ανήκει σε αυτήν.