Εδώ και πολλά χρόνια η χώρα μας υφίσταται και ανέχεται την με κάθε κριτήριο Διεθνούς Δικαίου παράνομη συμπεριφορά τής Τουρκίας.
Αναμφίβολα, η σημαντικότερη είναι η συνέχιση της παράνομης κατοχής εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας και οι συστηματικές προσπάθειες προσάρτησης των κατεχόμενων (όπως και της ισλαμοποίησής τους), καθώς και η απειλή ένοπλης βίας που υφίσταται σε καθημερινή βάση, ιδιαίτερα τελευταία λόγω της ανακάλυψης των υδρογονανθράκων στην Μεσόγειο.
Η δεύτερη είναι οι διαρκείς, σκόπιμες και συστηματικές παραβιάσεις του εθνικού εναερίου χώρου και οι παραβάσεις των διεθνών κανόνων εναέριας κυκλοφορίας, οι οποίες ξεκίνησαν εδώ και αρκετές δεκαετίες επί Κεμαλικού καθεστώτος και συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Ο Ερντογάν μάλιστα έφθασε πρόσφατα στο σημείο να θεωρεί περίπου αυτονόητο τα τουρκικά αεροσκάφη να πετούν στον εθνικό μας εναέριο χώρο…
Ο αριθμός λοιπόν και οι τύποι των παραβιάσεων/παραβάσεων κατά την τελευταία δεκαετία εμφανίζονται στον πίνακα και εντυπωσιάζουν αρνητικά:
Πηγή πίνακα: Συντάχθηκε από τον γράφοντα, με στοιχεία από: http://www.geetha.mil.gr/el/violations-gr/2015-01-22-11-43-23.html
Οι παραβιάσεις αυτές πραγματοποιούνται συχνά με οπλισμένους σχηματισμούς και εξελίσσονται σε αερομαχίες. Τα δύο αυτά στοιχεία, πέρα από το κόστος για τον Έλληνα φορολογούμενο, δείχνουν την επικινδυνότητα της συγκεκριμένης δραστηριότητας, καθώς μπορούν να οδηγήσουν σε ατύχημα με κάποιο αεροσκάφος είτε πολιτικό είτε μαχητικό. Ένα τέτοιο μοιραίο γεγονός είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε κρίση με απρόβλεπτες συνέπειες.
Ωστόσο, το σημαντικότερο είναι η παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας, και πρέπει τουλάχιστον να προσπαθήσουμε να τεθεί ένα τέλος σε αυτήν την κατάσταση. Πώς;
Καταρχάς πρέπει να μείνουμε προσηλωμένοι στην λογική της αποτροπής και την διατήρηση των απαραιτήτων επιπέδων ισχύος προς τούτο.
Αποτροπή δεν σημαίνει και δεν είναι απλώς άμυνα. Σημαίνει ικανότητα επιβολής κόστους στον αντίπαλο. Σημαίνει επίσης και δηλοποιημένη αποφασιστικότητα προς τούτο, χωρίς αυτή η αποφασιστικότητα να υποσκάπτεται από δηλώσεις κατευνασμού.
Περαιτέρω, θεωρώ ότι τα διπλωματικά μέσα δεν έχουν εξαντληθεί, ούτε και η πίεση με διαδικασίες που προσφέρει η διεθνής έννομη τάξη. Και αυτά είναι η διαδοχική σύγκληση οργάνων διεθνών φορέων –ανάλογα με το θέμα προς συζήτηση και την συγκυρία– όπως του Συμβουλίου της ΕΕ, του Συμβουλίου του ΝΑΤΟ, του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά και η προσπάθεια τα παραπάνω θέματα να φθάσουν στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Είναι βέβαιο ότι η Τουρκία θα προσπαθήσει να παρεμποδίσει τέτοιου είδους πρωτοβουλίες και δεν πρόκειται να δεχθεί την αρμοδιότητα του Διεθνούς Δικαστηρίου. Ωστόσο, η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχίζεται χωρίς καμία διαμαρτυρία ή αντίδραση. Θεωρώ δε ότι οι εν λόγω προσπάθειες θα είναι επωφελείς, καθώς, και με μόνο το γεγονός ότι θα επιχειρηθεί να ξεκινήσουν:
• θα φέρουν τα ζητήματα με τον επισημότερο τρόπο στο διεθνές προσκήνιο,
• θα δηλοποιήσουν και την διά της διπλωματίας αποτρεπτική μας διάθεση,
• μπορεί να συμβάλουν στο να μειωθεί τουλάχιστον η πίεση στο Αιγαίο και στην Κύπρο,
• θα φέρουν πολιτικο-διπλωματικά την Τουρκία σε θέση άμυνας και θα πρέπει να ξοδέψει διπλωματικό κεφάλαιο, και
• όλοι οι διεθνείς παράγοντες θα έχουν ενημερωθεί στην περίπτωση κάποιας δυσάρεστης και απευκταίας εξέλιξης.
Έτσι, με τον συνδυασμό αποτρεπτικής ισχύος και διπλωματικών πρωτοβουλιών θα πληρωθεί η Θουκυδίδεια προϋπόθεση ότι το «αντίπαλον και ελεύθερον καθίσταται» (4.82), δηλαδή η ικανότητα κάποιου να αντιταχθεί διασφαλίζει την ελευθερία του.
* Ο Ηλίας Κουσκουβέλης είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων,
Διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Αμυντικών Αναλύσεων (www. idea.uom.gr) και πρώην Πρύτανη Πανεπιστημίου Μακεδονίας