Στις 26 Νοεμβρίου 1943 σημειώθηκε ένα ακόμα από τα εγκλήματα των Γερμανών κατακτητών στην πατρίδα μας, η σφαγή στο Μονοδένδρι Λακωνίας 118 αθώων κατοίκων της περιοχής, σε αντίποινα για τη δράση ανταρτών του ΕΛΑΣ, αλλά ταυτόχρονα ανέδειξε και το μεγαλείο ψυχής και τον προσωπικό ηρωισμό του Ήρωος Γιατρού και επιτυχημένου χειρούργου της Σπάρτης Χρήστου Καρβούνη, όπως θα δούμε στη συνέχεια.
Το Νοέμβριο του 1943, μετά τη συνθηκολόγηση της Φασιστικής Ιταλίας, οι Γερμανοί έχουν «καταλάβει» και τις περιοχές της Ελλάδος που ως τότε τελούσαν υπό των έλεγχο των Ιταλών, όπως ήταν η Πελοπόννησος.
Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν, στο δημόσιο δρόμο Τριπόλεως – Σπάρτης, κοντά στο χωριό Μονοδένδρι Λακωνίας, αντάρτες του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ), στήνουν ενέδρα και προσβάλλουν αιφνιδιαστικώς γερμανική φάλαγγα οχημάτων, που μετέφερε στρατιωτικούς και εφόδια. Αποτέλεσμα της ενέργειας αυτής ήταν όπως 4 Γερμανοί στρατιώτες να πέσουν νεκροί, ενώ άλλοι 9 αγνοούμενοι.
Την επόμενη, 26 Νοεμβρίου 1943, στο Μονοδένδρι οι Γερμανοί έφεραν για να εκτελέσουν ως αντίποινα για τις απώλειές τους της προηγούμενης μέρας, 100 ομήρους, από τους οποίους 93 Σπαρτιάτες (επιφανείς πολίτες, μέλη του ΕΑΜ, μέλη της επιτροπής Λακωνίας του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού) και 7 Αρκάδες, αλλά και 18 αγρότες από την ευρύτερη περιοχή του Μονοδενδρίου, οι οποίοι τυχαίως βρίσκονταν ή περνούσαν την ώρα της ενέδρας στην περιοχή.
Οι συλλήψεις των προαναφερθέντων ομήρων είχαν πραγματοποιηθεί στη Σπάρτη στις 22-23 Οκτωβρίου 1943, με βάση πληροφορίες από άνδρες των τοπικών Ταγμάτων Ασφαλείας της Λακωνίας, που είχαν επικεφαλής τον γεωπόνο Λεωνίδα Βρεττάκο, αδελφό του Ίλαρχου Τηλ.Βρεττάκου, τον οποίο είχαν εκτελέσει οι άνδρες του ΕΛΑΣ, γεγονός που αποτέλεσε την αιτία να προχωρήσει ο αδελφός του Λεωνίδας Βρεττάκος το Τάγμα Ασφαλείας Λακωνίας, ενώ οι εντολές για αντίποινα δόθηκαν από τον διοικητή της 117ης Μεραρχίας Καταδρομών Υποστράτηγο Καρλ φον Λε Σουίρ, σχηματισμός του κανονικού Στρατού, και όχι των φανατικών «Βάφφεν Ες-Ες», που βαρύνεται και με άλλα εγκλήματα στην Πελοπόννησο (π.χ. η Σφαγή των Καλαβρύτων).
Με νεώτερη διαταγή από την εκτέλεση εξαιρείται ο γερμανοσπουδαγμένος ιατρός, επιτυχημένος χειρουργός της Σπάρτης, πολιτικά φιλελεύθερος και μέλος του ΕΑΜ Χρήστος Καρβούνης. Αυτός δέχεται την εξαιρέσεως, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα εκτελεστεί κανείς από τους 118. Το αίτημά του απορρίφθηκε από τους Γερμανούς.
Ο Καρβούνης επανέρχεται ζητώντας να εξαιρεθούν από την εκτέλεση οι ανήλικοι όμως και πάλι το αίτημά του απορρίφθηκε. Για τρίτη φορά ζητά να ανταλλαγεί με 1 ή 2 από τα 4 αδέλφια Τζιβανόπουλους, οι οποίοι επρόκειτο να εκτελεστούν, για να μη θρηνήσει η μάνα τους 4 γιούς μαζί. Ούτε και τώρα η πρόταση του γίνεται δεκτή.
Ατρόμητος ο Καρβουνης απευθύνεται στα γερμανικά στον επικεφαλής αξιωματικό και του λέει: «είστε βάρβαροι, ντρέπομαι που σπατάλησα οκτώ χρόνια από τη ζωή μου στον τόπο σας» και πέφτει νεκρός από τις γερμανικές σφαίρες του αποσπάσματος.
Από τους 118 ομήρους που θα εκτελεστούν θα επιζήσει από την εκτέλεση και τη χαριστική βολή ένας, ο νεώτερος όλων, ο μόλις 18χρονος τότε Μιχάλης Τζιγκάκος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Μνήμη των εκτελεσθέντων τιμάται ετησίως με σειρά εκδηλώσεων, ενώ στο σημείο της εκτελέσεως, επί της παλαιάς εθνικής οδού Τριπόλεως – Σπάρτης, ανεγέρθη μεταπολεμικώς Μνημείο με όλα τα ονόματα των πεσόντων, ενώ απέναντι από τον Ιερό Ναό του Οσίου Νίκωνος, που γιόρταζε τη μέρα της εκτελέσεως, στο κέντρο της Σπάρτης έχει τοποθετηθεί Μνημειακό γλυπτό.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η είδηση (Wikipedia) ότι «Η κατασκευή του Μνημείου στο σημείο της εκτέλεσης αντιμετώπισε πολλά εμπόδια και μετά την κατασκευή του χρειάστηκε νυχτερινή φύλαξη για να αποφευχθούν οι δολιοφθορές. Τέλος, ένας από τους κεντρικούς δρόμους της Σπάρτης, που συνδέει την κεντρική λεωφόρο Κωνσταντίνου Παλαιολόγου με την έξοδο προς Τρίπολη και προς Μονοδένδρι, μετονομάστηκε προς από οδός Τριπόλεως σε οδό "Των 118", όπως επικράτησε να λέγεται από τους κατοίκους αμέσως μετά την εκτέλεση».
Για την ιστορία σημειώνεται ότι η εκτέλεση των 118 ομήρων στην περιοχή δεν ήταν – δυστυχώς – και η τελευταία.
Στις 13 Μαρτίου 1944, τέσσερις μήνες μετά την πρώτη σφαγή, μερικά χιλιόμετρα από το Μονοδένδρι, στη θέση Κοκκινόλουτσα, οι αντάρτες του ΕΛΑΣ επιτέθηκαν γερμανική φάλαγγα γερμανικών αυτοκινήτων, που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 17 Γερμανών στρατιωτών στην ενέδρα. Σε αντίποινα, οι Γερμανοί εκτέλεσαν στο Μονοδένδρι άλλους 45 Έλληνες. «Στην Κοκκινόλουτσα ανεγέρθη Μνημείο για τους εκτελεσθέντες από τις Κροκεές, το οποίο φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Μιχάλης Αγρανιώτης. Στην περιοχή σημειώθηκαν και άλλες εκτελέσεις την περίοδο της Κατοχής: 32 ατόμων στο Αλεποχώρι, 25 στην Ανάληψη Σπάρτης, 55 στην Τρύπη, 50 στον Πασαβά Γυθείου, 10 στη Μονεμβασιά. Επίσης υπήρξαν εκτελέσεις άλλων εκατοντάδων που εκτελέστηκαν μεμονωμένα στα διάφορα χωριά». (Wikipedia)